پیشگفتار 
اکنون دیگر دوران به کارگیری شیوه‌های صنعتی مدیریت به تدریج به پایان رسیده است.از آنجایی که سازمان‌ها و ادارات یکی از ارکان اصلی در جامعه انسانی هستند، مدیریت و رهبری در سازمان از مهمترین شاخص‌های ادامه حیات، پویایی، بالندگی و یا نابودی آنها می‌باشد، پیشرفت‌های گوناگون و متنوع در فناوری، مدیریت سازمان‌ها را از حالت سنتی خارج نموده و با تغییر و تحول سازمانی، مدیریت پویا جایگزین مدیریت سنتی شده است و افق‌های جدیدی در قالب نظام‌های هوشمند وخبره، سازمان‌های یادگیرنده، تئوری‌های نظم در بی‌نظمی یا نظم غایی و نظریه‌های بدیع دیگر، ظاهر شده‌اند. امروزه سازمان‌ها علاوه بر وظایف سنتی و ماهوی خود که همانا تحقق اهداف سازمانی و غایی سازمان می‌باشد می‌بایست پاسخگوی نیازها و انتقادات جامعه بیرونی و درونی سازمان خویش نیز باشند.
در چنین شرایطی که پیچیدگی، تغییر و تحول شتابنده و پویایی و پویندگی از ویژگی‌های آن است عصر ما عصر تغییروتحول‌های شتابنده و دور از انتظار است.در فضایی پر از تحول و تغییر باید سازمان‌ها و مدیران دائماً آماده و گوش به زنگ تحولات و رویارویی با تغییرات باشند و جز این راهی برای دوام و بقا وجود ندارد.
الوین تافلر نویسنده پرآوازه آمریکایی با انتشار کتاب "شوک آینده "در سال 1970 به شهرت جهانی رسید. در آن کتاب از تغییر سخن گفت و خوانندگان خود را با پیش‌بینی تحولات سترگ دهه‌های 70 و 80 و ظهور جامعه فراصنعتی دچار شوک ساخت و پیشنهاد کردکه نسل جدید برای درک و پذیرش تغییراتی که در پیش رواست، پرورش و آماده‌سازی شوند. ده سال بعد (1980) در کتاب "موج سوم "تمدن بشری را به سه مرحله موج گونه کشاورزی، صنعتی و فراصنعتی تقسیم کرد. نماد آنها به ترتیب کلنگ، موتور و کامپیوتر است و هریک درمرحله خود تمامی حوزه‌های زندگی را دستخوش تلاطم و دگرگونی کرده‌اند. با انتشار کتاب" جابه‌جایی در قدرت" تافلراز اهمیت محوری قدرت و نقش عناصر سه گانه آن (زور، پول و دانایی) در حیات اقتصادی و سیاسی و اینکه چه کسی در محور تاریخ (1950-2025 م) تغییرات سرنوشت ساز را کنترل خواهد کرد سخن می‌گوید. بدین ترتیب، بحث تحول و بهبود سازمانی که امروزه از مهمترین موضوعات جوامع، بویژه کشورهای درحال توسعه است، پیش از آنکه موضوعی اقتصادی و سیاسی باشد، مدیریتی است. هرچند این مباحث شاخه‌ی نسبتا جوانی از علم مدیریت است، اما ضرورت آن به طور مستقیم و غیر مستقیم در برخی کتب مدیریت مورد توجه قرار گرفته است
بی‌تردید شمار فراوانی از منابع درسی مدیریت در زمینه سازمان‌های بازرگانی نگارش شده است و کمتر کتابی به مساله تحول و منطقی کردن سازمان‌ها با آخرین پدیده‌های روز پرداخته است. امید است مطالب این اثر که به منظور توسعه دانش و بینش دانشجویان رشته‌های مدیریت در سطوح مختلف و علاقه مندان حوزه مدیریت و همچنین مدیران کسب وکارهایی که چه بسا در سازمان‌های خود با تغییر مواجه شده‌اند به‌عنوان یک منبع مناسب در حوزه "تحول سازمانی" مورد استفاده قرار بگیرد. و نیز ضرورت توجه به بحث تحول سازمانی را در اذهان جامعه علمی ایجاد کند. در پایان آنچه توان قلم فرسایی را داده است، مطالبی بوده است که از دیرباز در ذهن بنده به‌عنوان فارغ التحصیل مدیریت دولتی، با الهام از آموزه‌های استاد ارجمند جناب آقای دکتر سیدمهدی الوانی و مطالعه منابع مرتبط انگاشته شده است، برای استفاده علاقه مندان به مباحث مدیریتی تقدیم می‌گردد. از ایزد متعال برای اساتید، مدیران، دانشجویان و جوانان عزیزآرزوی موفقیت را خواهانم.
حمزه اسدپور
تهران/ بهار 1401
مقدمه
چنانچه روندها نشان می‌دهند، در سال 2020 هر هفتاد روز حجم دانش بشری دو برابر می‌شود. این مطلب نشان‌دهنده کهنه شدن مطالب علمی در سال‌های پیش رو می‌باشد. علم مدیریت نیز در همین راستا به سرعت در حال تحول است. به گفته پیتر دراکر اصولی که در علم مدیریت می‌آموزیم به سرعت قدیمی می‌شوند وسرعت تحولات در محیط اطراف سازمان‌ها به‌گونه‌ای است که همواره نیاز به درک جدیدی از مفاهیم مدیریت می‌باشد. بنابراین همگام با پیشرفت‌های جدید و علم مدیریت پویا، سازمان‌ها می‌باید تحولاتی آگاهانه و نوآوری‌های مفید را به مرحله اجرا بگذارند.در این راستا مدیران پیروزمند آینده، گروهی هستند که همواره گوش به زنگ این تحولات بوده و خود و سازمانشان را برای رویارویی با چالش‌های فردا آماده می‌کنند.گروهی که دست روی دست بگذارند تا این تحولات سرنوشت سازمان‌هایشان را رقم بزند، برآنان همان خواهد گذشت که برنسل دایناسورها گذشته است!بنابراین تغییر را نمی‌توان مهار کرد ولی می‌توان از آن پیشی گرفت. امروزه سازمان‌ها بایستی به پیشواز تغییرات بروند، نه اینکه در برابر آنها بایستند. این مطلبی است که به زبانی دیگر بر سر در یکی از فروشگاه‌های "دره سیلیکون" (مرکز فن‌آوری اطلاعات در آمریکا) نقش بسته است.
هر کس که روی درب دیگ پیشرفت بنشیند متلاشی خواهد شد!
حمزه اسدپور
تهران/ بهار 1401
فهرست مطالب
فصل 1 : سیر تحول در نظریه‌های مدیریت و سازمان 1
مفهوم مدیریت 2
مروری بر سیر نظریات مدیریت 11
مفاهیم اساسی در تحول سازمانی 16
فصل 2 : تحول در نگرش‌های کلی به طراحی سازمان 29
بروکراسی ایده‌آل 30
اصول کلاسیک سازمان 31
اصول کلاسیک سازمان 33
رویکرد اقتضایی به طراحی سازمان 36
مدیریت اقتضایی 37
نظریه نقش‌های مدیری 38
نظریه‌های هدایت و رهبریززز
فصل 3 : تحول در سبک‌های رهبری سازمان 47
ویژگی‌های رهبری 48
هدایت و رهبری سازمانی 48
نظریه‌های هدایت و رهبری 50
نظریه‌ی دوره زندگی 53
قانون پارکینسون 54
اصل پیتر یا اصل حد بی‌کفایتی 55
پنجره جو- هری 55
مدل اقتضایی تحولی در رهبری میان فرهنگی 56
فصل 4 : تحول در مدیریت مسائل عمومی و مسئولیت اجتماعی 67
مشکلات عمده در راه پذیرش و انجام مسئولیت اجتماعی 70
فرآیند خط‌مشی‌گذاری عمومی 76
مدل چیست؟ 83
ارتباط دولت با سازمان‌های محلی 90
استفاده از دانش‌های جدید خط‌مشی‌گذاری در تحول سازمانی 91
فصل 5 : تحول در یادگیری و آموزش‌های سازمانی 97
تعریف یادگیری 98
تئوری تقویت 99
برنامه‌های تقویت 102
جنبه‌های وابسته به یادگیری 105
سازمان‌های یادگیرنده 108
فرایند آموزش 123
فصل 6 : تحول در مدیریت راهبردی منابع انسانی 131
محیط در حال تغییر مدیریت منابع انسانی 132
ناهمگونی نیروی کار 133
جهانی شدن 133
روند و ماهیت کار 134
مدیریت راهبردی منابع انسانی 137
تغییر در ساختار سازمانی 146
الگوی لوین برای از میان برداشتن مقاومت 147
مدیریت منابع انسانی در مرحله عمل 148
سازمان چیست؟ 149
تطبیق دادن ساختار با استراتژی 154
فصل 7 : تحول در مدیریت استراتژیک سازمان 159
استراتژی‌ها 161
هدف‌های سالانه 161
سیاست‌ها 161
مزایای مدیریت استراتژیک 162
مسئولیت اجتماعی 164
استراتژی عمومی مایکل پورتر 164
استراتژی رهبری در هزینه 166
استراتژی‌های تمایز 167
استراتژی‌های متمرکز 168
مدل رقابتی پورتر 169
مدیریت استراتژیک در سازمان‌های دولتی و غیر انتفاعی 174
موسسات آموزشی 175
سازمان‌های پزشکی 176
واحدها و سازمان‌های دولتی 178
بیانیه‌های ماموریت 179
مقایسه چشم‌اندازهای سازمان با ماموریت سازمان 180
بیان نگرش 181
انطباق پنج وظیفه مدیریت با مهمترین مراحل استراتژیک 182
برنامه‌ریزی 183
سازماندهی 185
ایجاد انگیزه 186
تامین نیروی انسانی 187
اعمال کنترل 187
فصل 8 : تحول در نظارت و کنترل سازمانی 189
تعاریف 190
ضرورت نظام کنترل و نظارت در سازمان‌ها 191
تفاوت نظارت و کنترل 192
کنترل گذشته‌نگر و آینده‌نگر 192
کنترل زمان وقوع 195
ویژگی‌های کنترل موثر 195
عوامل موثر بر کنترل 197
کنترل و نظارت برنامه‌ها 198
پرت و سی.پی ام 200
استفاده از خلاقیت و نوآوری در نظارت و کنترل 200
نحوه‌ی ظهور اندیشه نو و بدیع 202
فناوری مبتنی بر دانش تحولی نو 202
فصل 9 : تحول در فرهنگ وبهبود عملکرد سازمانی 207
ماهیت فرهنگ سازمانی 208
فرهنگ سازمانی 208
منشاء فرهنگ سازمانی 210
نحوه شناخت فرهنگ سازمان 212
موضوعات نوظهور در فرهنگ سازمانی 214
مدیریت فرهنگ سازمان 216
آموزش فرهنگ سازمان 217
تغییر فرهنگ سازمان 218
استراتژی‌های استفاده از فرهنگ 220
سیر تطور تحول در دیدگاه‌های فرهنگی 222
ایجاد سازمان‌های چندفرهنگی 226
مدل رشد و عدم رشد آرگریس 228
به هم نزدیک کردن دیدگاه‌های مخالف 228
توجه به مشتری 229
رابطه بین واحدهای وظیفه‌ای سازمان 230
یکپارچگی استراتژی و فرهنگ 230
محصولات فرهنگی 231
تفاوت فرهنگ آمریکایی و خارجی 232
