این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگرانی که به نوعی با جداسازی و روشهای کروماتوگرافی سروکار دارند طراحی شده است.

این کتاب:

  • مفاهیم پایه ای کروماتوگرافی و جداسازی را بیان میکند.
  • ارتباط بین رشته های مهم را توضیح می دهد.
  • چگونگی انجام استخراج ساده یا توزیع در کروماتوگرافی و جداسازی را نشان می دهد.
  • نقش کروماتوگرافی و جداسازی در پیشرفت روشهای جدید را بیان می دارد.
  • نوشتن متد و چگونگی انتخاب یک متد بهینه را نشان می دهد.

 پیش گفتار

نویسنده این کتاب، بیست وپنج سال پیش عضو یک شرکت آنالیز دارو بوده وهمزمان با آن در رشته شیمی، گرایش جداسازی نیز مشغول تحصیل بوده است. وی از تحقیقات لیولد اشنایدر استفاده نموده و بهمراه کارگر و اشنایدر و هورواث ، مقدمه‌ای بر جداسازی وایلی را در این زمینه مطالعه نمود. و سپس به ادامه تحصیل در رشته جداسازی و آنالیز بیوشیمیایی پیشرفته در دانشگاه روتگرس و در رشته روش‌های مدرن آنالیز شیمیایی در دانشگاه پلی تکنیک پرداخت. وی دوازده کتاب در مورد کروماتوگرافی و جداسازی نوشت. تمامی این دوازده کتاب جزو منابع این کتاب هستند. این دوازده کتاب عبارتند از:
Modern Chemical Analysis (Wiley)
Stahl’s, Thin-Layer Chromatography (Springer-Verlag)
Snyder and Kirkland’s Introduction to Modern Liquid Chromatography (Wiley)
Poole and Poole’s Chromatography Today (Elsevier)
McNair and Miller’s Basic Gas Chromatography (Wiley)
Miller’s Separation Methods in Chemical Analysis (Wiley)
Giddings’s Dynamics of Chromatography (Marcel Dekker)
Unified Separation Science (Wiley),
Detectability Optimizations in HPLC (Wiley)
Trace and Ultratrace Analysis by HPLC(Wiley)
Chiral Separations by Chromatography (Oxford).
نویسنده کتاب بعد از چند سال از نگارش کتاب‌های فوق، تصمیم به نوشتن کتابی با موضوع کروماتوگرافی و جداسازی گرفت که نتیجه کار، کتاب در دست شماست. این کتاب، خواننده را خسته نمی‌کند و برای دانشجویان و پژوهشگران جداسازی که به یادگیری معادلات روابط شیمیایی علاقمندند، طراحی شده است.
اهداف اصلی این کتاب به شرح زیر است:
اطلاعات پایه‌ای کروماتوگرافی جداسازی را بیان می‌کند.
ارتباط بین رشته‌های مهم را توضیح می‌دهد.
چگونگی استخراج ساده یا توزیع در کروماتوگرافی و جداسازی را پوشش می‌دهد.
نقش کروماتوگرافی و جداسازی در پیشرفت روش جدید را بیان می‌دارد.
نوشتن متد و چگونگی انتخاب یک متد بهینه را نشان می‌دهد.
جداسازی بعنوان عملی تعریف می‌شود که در آن نمونه موردنظر، حداقل به دو قسمت با ترکیبات مختلف، جرم مولکولی و ساختار استروشیمیایی متفاوت تقسیم می‌شود. اگر چه جداسازی با واکنش‌های شیمیایی همراه است، ولی یک فرایند فیزیکی است. از اینرو یادگیری پدیده‌های فیزیکی و شیمیایی و کاربرد آنها در جداسازی‌های مختلف حائز اهمیت است که تماماً تحت عنوان "علم جداسازی" از آنها یاد می‌شود.
کروماتوگرافی از کلمات "کروما" و" گرافی" و به معنی رنگ نگاری مشتق شده است. در جداسازی فیزیکی ترکیباتی که باید جداسازی شوند، مابین دو فاز توزیع می‌شوند. کروماتوگرافی، تکنیک قدرتمندی است که برای جداسازی ترکیبات پیچیده نیز بکار می‌رود. استفاده از کروماتوگرافی در علوم مختلف از مزایای کروماتوگرافی است. بعنوان مثال، پیشرفت علوم بیولوژی مثل بیوتکنولوژی و داروسازی و پزشکی و سم شناسی مرهون کروماتوگرافی است. این کتاب، اطلاعات لازم برای درک بهتر علم جداسازی را فراهم کرده است. در این کتاب نشان داده می‌شود که چگونه کروماتوگرافی به علم جداسازی ارتباط داده شده است و در فصل 1 و 2 روش‌های جداسازی ساده با تفکیک بالا آورده شده است.
در فصل 3 و 5 جهت تفهیم بهتر، به انتقال و ترمودینامیک پرداخته شده است. کروماتوگرافی و انواع کروماتوگرافی کاغذی و کروماتوگرافی لایه نازک و کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا در فصل 6 تا 10 توضیح داده شده است.
این کتاب، شامل تکنیک‌های ساده جداسازی مثل انواع استخراج تا کروماتوگرافی است و ما را با انواع کروماتوگرافی و الکتروفورز موئین و Field flow fraction آشنا می‌کند.
معتقدم که تئوری و کاربردهای جالب کروماتوگرافی‌های مختلف و جداسازی، این کتاب را برای خواننده جذاب و مفید جلوه خواهد داد.


فهرست مطالب

 

فصل 1 وابستگی کروماتوگرافی به جداسازی 1

1.1 تعریف جداسازی 2
1.2 سیر تکاملی کروماتوگرافی 3
1.3 جداسازی‌ها در زندگی روزمره 5
1.4 اساس جداسازی 7
1.5 انواع کروماتوگرافی 12
1.6 علم جداسازی یکپارچه 12
1.7 انتخاب‌پذیری و قدرت آشکارسازی 13
منابع و مراجع 15
سوالات 16

 

فصل 2 روش‌های ساده جداسازی 17

2.1 تبخیر سطحی 18
2.2 ته نشینی 18
2.3 تبلور 19
2.4 صاف کردن 19
2.5 جداسازی با غشا 21
2.6 تقطیر 23
2.7 استخراج 25
منابع و مراجع 34
سوالات 34

 

فصل 3 تعادل در جداسازی‌ها 35

3.1 برهمکنش مولکول‌ها 36
3.2 ترمودینامیک جداسازی 37
منابع و مراجع 46
سوالات 46

 

فصل 4 اساس ملکولی جداسازی 47

4.1 برهمکنش‌های مولکولی 48
4.2 تئوری پارامتر انحلال 58
4.3 برهمکنش گروه‌ها 63
منابع و مراجع 65
سوالات 65

 

فصل 5 انتقال جرم و جداسازی 67

5.1 انواع نشر 68
5.2 مفاهیم کروماتوگرافی 70
5.3 سرعت انتشار در محیط‌های مختلف 72
5.4 انتقال جرم 75
منابع و مراجع 77
سوالات 77

 

فصل 6 روش‌های کروماتوگرافی 79

6.1 طبقه‌بندی کلی روش‌های کروماتوگرافی 82
6.2 طبقه‌بندی بر اساس نوع بازداری 85
6.3 طبقه‌بندی بر اساس رفتار نمونه 88
6.4 خصوصیات جداسازی با کروماتوگرافی 91
6.5 اساس تئوری کروماتوگرافی 93
منابع و مراجع 98
سوالات 98

 

فصل 7 کروماتوگرافی کاغذی 99

7.1 کاغذ کروماتوگرافی 100
7.2 آماده‌سازی نمونه 102
7.3 پاکسازی نمونه 103
7.4 مشتق‌سازی 103
7.5 فازهای متحرک و فازهای ساکن 106
7.6 توسعه کروماتوگرام‌ها 108
7.7 آشکارسازی 109
7.8 اندازه‌گیری کمی 110
منابع و مراجع 111
سوالات 111

 

فصل 8 کروماتوگرافی لایه نازک 113

8.1 فازهای ساکن TLC 114
8.2 TLC ترکیبات انانتیومری 116
8.3 کاربرد نمونه 119
8.4 فازهای متحرک 121
8.5 توسعه کروماتوگرام‌ها 124
8.6 آشکارسازی و اندازه‌گیری کمی 125
8.7 کاربردها 126
منابع و مراجع 131
سوالات 131

 

فصل 9 کروماتوگرافی گاز 133

9.1 دستگاهوری 135
9.2 روند جداسازی 136
9.3 ستو‌‌ن‌ها 137
9.4 آشکارسازهای کروماتوگراف گازی 143
9.5 ثبت نتایج و پردازش داده‌ها 147
9.6 تفکیک 148
9.7 انتخاب فاز ساکن 148
منابع و مراجع 153
سوالات 153

 

فصل 10 کروماتوگرافی مایع با فشار بالا 155

10.1 سیر تکاملی و تحول HPLC 156
10.2 مزایای HPLC نسبت به GC 157
10.3 فرایند جداسازی 159
10.4 پارامترهای بازداری در HPLC 162
10.5 تفکیک و زمان بازداری 166
10.6 دستگاهوری 170
10.7 مکانیسم جداسازی در HPLC 173
10.8 اثرات فاز ساکن 181
10.9 مطالعه مکانیسم بازداری 182
10.10 پروب‌های مولکولی/ ضریب بازداری 184
10.11 انتخاب فاز متحرک و بهینه سازی آن 187
منابع و مراجع 208
سوالات 212

 

فصل 11 توسعه روش‌ها و انتخاب روش 213

11.1 توسعه روش‌ها 215
11.2 انتخاب روش جداسازی 224
11.3 جداسازی‌های کایرال 227
11.4 مقایسه CEC,HPLC,SFC,GC برای جداسازی انتخابی 246
منابع و مراجع 248
سوالات 250
فهرست الفبایی 251