مجموعه نکات فنی، حقوقی و ایمنی در برابر کنترل، بازرسی، نظارت و اجرای ساختمان ویژه رشته‌های عمران، معماری، مکانیک و برق
با بررسی ساختار اجرایی و کنترلی ساخت و سازهای شهری در ایران وفق آیین‌نامه اجرایی ماده 33 قانون نظم مهندسی و کنترل ساختمان و مبحث دوم مقررات ملی ساختمان ویرایش 1384 و تطابق آن با نظام مدیریت کیفیت ساختمان در سایر نقاط جهان، این مهم نتیجه می‌شود که در کشور ما تناسب دقیقی میان مسئولیت عوامل برنامه‌ریزی و تضمین کیفیت با عوامل کنترلی وجود ندارد. در کشور ما مهندسان ناظر به شکل نامناسبی دارای مسئولیت بسیار سنگینی برای خدماتی که ارائه می‌دهند، در برابر نواقص برنامه‌ریزی و تضمینی داشته و به عنوان عامل بسیار سنگینی برای خدماتی که ارائه می‌دهند، در برابر تمام نواقص برنامه‌ریزی و تضمینی داشته و به عنوان عامل اول تامین کیفیت ساختمان‌ها شناخته می‌شوند. از این رو و با توجه به وسعت ساخت و سازهای کشور در چند سال اخیر، آگاهی هر چه بیشتر مهندسان ناظر و البته مهندسان مجری ساختمان بالاخص جوانانی که بعد از فراغت از تحصیلات دانشگاهی به این عرصه ورود پیدا می‌کنند، نسبت به مسائل فنی، حقوقی و ایمنی ضروری می‌نماید.
کتاب حاضر نیز که ظرف مدت یک و نیم سال و با بهره‌گیری از تجربیات حدوداً پانزده ساله نگارندگان تهیه شده، بر اساس همین انگیزه شکل گرفت که گامی در جهت آگاهی بخشی و آشنایی هر چه بیشتر همکاران محترم محسوب شده و ایشان را در ارائه هر چه بهتر خدمات مهندسی نظارت یاری رسانده و همراهی نماید.
در این کتاب که شامل موضوعات مهمی نظیر اخلاق مهندسی، چالشهای حرفه نظارت، گزارش‌نویسی، نمونه گزارشات و نامه‌های کاربردی، چک‌لیست‌های نظارت و اجرا ساختمان، مستند سازی پروژه و اشکالات رایج ساخت به صورت مصور، قوانین حقوقی مهم در ساخت و ساز شهری و بیمه و مالیات می‌باشد، تلاش شده است که اهم مطالب مرتبط با حرفه نظارت از ابعاد مختلف فنی، حقوقی و ایمنی مطرح گردد.
امید است این کتاب مورد استفاده کلیه اساتید، مدیران اجرایی، ناظران ساختمان، دانشجویان و فارغ التحصیلان رشته‌های مهندسی عمران، معماری، مکانیک و برق، کارفرمایان، کارشناسان، مشاوران، پیمانکاران و علاقه‌مندان به صنعت ساختمان قرار گیرد.
فهرست مطالب
پيشگفتار
مقدمه
فصل اول / اخلاق مهندسي
1. مقدمه
2. معانی مسئولیت
3. نامه وزیر راه و شهرسازی
4. پيوست نامه وزیر راه و شهرسازی
فصل دوم / سازمان‌ها و عوامل اجرايي- كارگاهي مسئول در ساخت و ساز شهري
1. عوامل مسئول در ساخت‌وساز شهري
1-1. وزارت راه و شهرسازی
1-2. سازمان نظام مهندسی ساختمان
1-3. وزارت کشور، سازمان شهرداري‌ها، شورای شهر، شهرداری
1-4. طرح‌های شهری
1-5. وزارت کار، سازمان آموزش فنی و حرفه‌اي
1-6. معاونت امور عمرانی استانداری
1-7. وزارت صنایع و سازمان ملّی استاندارد
2. سازمان‌هاي مسئول در ساخت‌وساز شهري
2-1. صاحب کار
2-2. طراح
2-2-1. اهم وظایف طراحان
2-3. ناظر
2-3-1. اهم وظایف ناظران
2-4. مجری ـ سازنده
2-4-1. اهم وظایف سازندگان
فصل سوم: بررسي چالش‌هاي حرفه نظارت و ناظران در ساخت و سازهاي شهري
1. مقدمه
2. تعريف نظارت
3. گردش كار تعيين ناظران
4. چالشهای نظارت و ناظران
4-1. تعریف نشدن نظارت به عنوان شغل تمام وقت
4-2. ابهام در مفهوم نظارت مستمر
4-3. عدم وجود مجری ذیصلاح در کارگاه و محول شدن بخشی از وظایف مجری به ناظر
4-4. ورود به حرفه بدون کارآموزی‌های لازم
4-5. نحوه نامناسب ارجاع کار
4-6. تک رشته بودن نظارت ساختما‌ن‌های تا متراژ 1500 متر
4-7. عدم وجود چك‌ليست‌های همسان
4-8. نحوه محاسبه حق‌الزحمه نظارت
4-9. قید عدم ایجاد رابطه مالی بین مالک و ناظر
4-10. فرم‌های تعهدآور تحمیلی از سوی شهرداری
4-11. نقشه‌های ناقص اجرایی
5. نتیجه‌گیری و پیشنهادات
فصل چهارم / گزارش و گزارش‌نويسي
1. گزارش و گزارش‌نويسي
2. تعريف مفاهيم، واژه‌ها و اصطلاحات شهرسازي و معماري پايه
3. الزامات گزارش‌نویسی در ارائه خدمات مهندسی نظارت
3-1. نکات مهم در تهیه گزارشات مرحله‌ای
3-1-1. ارائه و ثبت به موقع گزارشات مرحله‌ای توسط شخص مهندس ناظر
3-1-2. اعلام خلاف در صورت عدم رعایت مسائل ایمنی و یا فنی در کارگاه
3-1-3. تهیه گزارشات مرحله‌ای بانگاهی به امروز (زمان‌ساخت) و آینده (دوران بهره‌برداری)
3-1-4. اشاره به عدم حضور مجری ذیصلاح در هر یک از گزارشات مرحله ای
3-1-5. حداقل تعداد گزارشات مرحله ای
3-2. گزارش شروع به کار عملیات ساختمانی
3-2-1. بازدید از ملک و کنترل چک لیست تجهیز کارگاه قبل از تائید فرم شروع به کار
3-2-2. ثبت فرم شروع به کار عملیات ساختمانی توسط ناظر
3-2-3. لزوم کنترل نقشه‌های مصوب قبل از تائید فرم شروع به کار
3-2-4. اخذ تعهدنامه رعایت موارد ایمنی از مالک قبل از تائید فرم شروع به کار
3-2-5. تخریب و گودبرداری پرونده [توسط مالک و بدون اطلاع رسانی به ناظر] قبل از تائید فرم شروع به کار
3-2-6. بررسی بیمه‌نامه‌های ساختمانی لازم قبل از تائید فرم شروع به کار
3-2-7. بازدید از پلاکهای مجاور قبل از تائید فرم شروع به کار
3-2-8. بررسی پلاکهای مجاور از نظر ایستایی ذاتی قبل از تائید فرم شروع به کار
3-2-9. اخذ رضایت نامه پلاکهای مجاور در صورت گودبرداری به روش نیلینگ و انکراژ قبل از تائید فرم شروع به کار
3-2-10. بررسی وجود زیرزمین، قنات، چاه‌های فاضلاب یا آب انبار در ملک قبل از تائید فرم شروع به کار
3-3. بهره‌برداري از ساختمان قبل از ثبت گزارش اتمام کار
3-4. توجه ويژه در استفاده از عبارت "توقف كار" در گزارش بازديد با توجه به خطرات احتمالي كار
3-5. معرفي جانشين ناظر در هنگام مسافرت
3-6. اعلام اتمام مهلت قانوني تعهد نظارت بر اساس پروانه ساختماني
3-7. اعلام عدم اجرای اسکوپ سنگها در مرحله گزارش اتمام نازک کاری
3-8. ارسال گزارش تخلفات ساختماني به بازرسي وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي
4. نمونه گزارشات، نامه‌ها و ابلاغیه‌های کاربردی در حرفه نظارت ساختمان
4-1. نمونه‌هایی از توضیحات گزارش بازدید مرحله‌ای ناظر
4-1-1. گزارش اعلام خلاف در مرحله شروع به کار (بلافاصله پس از ثبت فرم گزارش شروع عملیات ساختمانی)
4-1-2. گزارش خلاف ساختمانی (در مرحله اجرای ستونهای طبقه زیر همکف سازه بتني)
4-1-3. گزارش مرحله آرماتوربندی سقف همکف (سازه بتنی)
4-1-4. گزارش اعلام رفع خلاف در مرحله اجرای سقف همکف (سازه بتنی)
4-1-5. گزارش مرحله اتمام آرماتوربندي سقف سوم (سازه بتنی)
4-1-6. گزارش خلاف ساختمانی (در زمان ساخت، مونتاژ و برپایی اسکلت فولادی در کارگاه)
4-1-7. گزارش خلاف ساختماني در مرحله اسکلت‌بندی سازه فولادی
4-1-8. گزارش خلاف ساختمانی در مرحله اتمام سقف‌های سازه فولادی
4-1-9. گزارش خلاف ساختماني در اواسط مرحله سفتکاري
4-1-10. گزارش خلاف در مرحله اتمام عمليات سفتکاري
4-1-11. گزارش خلاف ساختمانی در مرحله سفت‌كاري و زمان اجرای تیغه ها
4-1-12. گزارش خلاف ساختمانی در اواسط مرحله نازك‌كاري
4-1-13. گزارش خلاف ساختمانی در مرحله اتمام عملیات ساختمانی
4-2. نمونه ابلاغيه‌هاي ناظر به مالك و مجري
4-2-1. نمونه 1 ابلاغیه اقدام جهت رفع اشکالات فنی و ایمنی مشاهده شده در بازدید
4-2-2. نمونه 2 ابلاغیه اقدام جهت رفع اشکالات فنی و ایمنی مشاهده شده در بازدید
4-2-3. نمونه 3 ابلاغیه اقدام جهت رفع اشکالات فنی و ایمنی مشاهده شده در بازدید
4-2-4. نمونه 4 ابلاغیه اقدام جهت رفع اشکالات فنی و ایمنی مشاهده شده در بازدید
4-2-5. نمونه 5 ابلاغیه اقدام جهت رفع اشکالات فنی و ایمنی مشاهده شده در بازدید
4-2-6. صورتجلسه ابلاغ مبحث 12 و 20 مقررات ملی ساختمان به وکیل مالک
4-2-7. ابلاغ لزوم بازنگری نقشه‌های سازهای به مالک
4-2-8. ابلاغ لزوم تکمیل و بروزرسانی نقشه‌های سازهای به مالک
4-3. نمونه‌نامه‌های مهندس ناظربه سازمان نظام مهندسی ساختمان در خصوص تخلفات و وضعیت پرونده تحت نظارت
4-3-1. نامه اعلام خلاف ساختماني به سازمان نظام مهندسي ساختمان در مرحله گودبرداری
4-3-2. نامه اعلام خلاف ساختماني به سازمان نظام مهندسي ساختمان در مرحله اجرای فونداسیون
4-3-3. نامه گزارش وضعیت موجود پرونده و درخواست پیگیری سازمان نظام مهندسی ساختمان
5. فرم‌های نظارت بر ساختمان
5-1. فرم تعهد نظارت
5-2. فرم اعلام شروع عملیات ساختمانی
5-3. فرم گزارش وضعیت همجواریها و پایدارسازی
5-4. فرم تائید استحکام و تعهد نظارت
5-5. فرم اعلام اتمام عملیات ساختمانی
6. فلوچارت نظارت
فصل پنجم / چك‌ليست‌هاي نظارت بر اجراي ساختمان
1. مقدمه
2. چك‌ليست گزارش‌های مرحله‌اي صادره توسط ناظر
3. چك‌ليست ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا
4. چك‌ليست تجهیز کارگاه ـ فرم برنامه تخريب ـ فرم گزارش روزانه عملکرد کارگاه
5. چك‌ليست مستندات زونکن کارگاهی
6. چك‌ليست تخریب
7. چك‌ليست پیاده‌سازی نقشه
8. چك‌ليست گودبرداری و سازه نگهبان خرپایی
9. چك‌ليست فونداسیون
10. چك‌ليست سازه فولادی
11. چك‌ليست سازه بتن‌آرمه
12. چك‌ليست ساخت، حمل، ریختن و عملآوری بتن
12. چك‌ليست سفت‌كاري
13. چك‌ليست تاسیسات مکانیکی ـ چك‌ليست تاسیسات آتش‌نشانی
14. چك‌ليست تاسیسات الکتریکی
15. چك‌ليست نازك‌كاري
16. چك‌ليست اتمام عملیات ساختمانی
فصل ششم / مستنــدسازي پـروژه و تهيه گزارش با استناد به مفاد قانوني (به‌صورت مصور)
1. مقدمه
2. اطلاعات حقوقی کارگاه، مالک، ناظرو سازنده
3. افراد حاضر در کارگاه در زمان بازدید
4. زونکن کارگاهی و مدارک موجود
5. میزان پیشرفت عملیات ساختمانی
6. بخش مصور گزارش بازدید
6-1. وضعيت عمومي، مقررات ایمنی و بهداشتی
6-1-1. تابلوی اطلاعات حقوقی و علائم هشدار دهنده
6-1-2. دیوار در شرف ریزش
6-1-3. علمک گاز
6-1-4. دپوی مصالح در معبر عمومی
6-1-5. سرپوش حفاظتی و پرده برزنتی
6-1-6. عدم استفاده از داربست‌های استاندارد
6-1-7. حصار حفاظتی موقت
6-1-8. محافظت از پرتگاه‌ها
6-1-9. مسائل بهداشتی
6-1-10. تناسب نوع کار و سن پرسنل
6-1-11. جعبه کمک‌های اولیه
6-1-12. عدم رعايت ضوابط استاندارد و ايمني نرده‌هاي راه‌پله
6-2. اشکالات رایج در مراحل سفت‌كاري و نازك‌كاري
6-2-1. اجرای غیر اصولی و عدم مهار تیغهها و دیوارهای ساختمان به اجزای سازهای
6-2-2. عدم اجراي دیوارهای دودبند
6-2-3. اسکوپ نکردن سنگ‌های نما
6-2-4. اجراي غیراصولي جانپناه
6-2-5. تخریب بتن و اتصال قطعات الحاقی (نما و نازك كاري ها) به میلگردها
6-2-6. آویزها و ساپورتهای غير اصولي کانالهاي كولر
6-2-7. تخريب تيرچه‌ها و سقف بتني جهت عبور تاسيسات
6-2-8. عدم استفاده از بست و ساپورت استاندارد براي لوله‌هاي تاسيسات
6-2-9. اجرای مستقیم نازك‌كاري روی بلوکهای پلی استایرن
6-2-10. استفاده از پنجره‌هايي با فريمهاي فلزي در پوسته پيرامون ساختمان
6-2-11. كفسازي با خاک و قلوه سنگ به جای استفاده از مصالح سبک
6-2-13. استفاده از ملات گچ و خاک زیر محل نصب سنگ نما
6-3. اشکالات رایج در ساختما‌ن‌هاي بتن مسلح
6-3-1. قلاب استاندارد (خم 90 درجه) میلگردها
6-3-2. عدم توجه به تراز ارتفاعی مناسب ستونها در هنگام بتنریزی
6-3-3. وجود حفره در اعضای اصلی سازه بتنی
6-3-4. عدم مهار و درگيري مناسب ميلگردهاي كششي تیرچه‌ها در بتن تیرها
6-3-5. عدم اجراي اصولي ژوئن‌هاي سقف‌هاي تيرچه بلوك
6-3-6. ناشاقولي ستون
6-3-7. اجرای تیرچه به جای تیر رابط
6-3-8. پوشش (کاور) بتنی روی میلگردها
6-3-9. نظافت قالب‌ها و سقف پیش از بتنریزی
6-3-10. تغییر سیستم سازهای پاگردها
6-3-11. جدایی سنگدانه‌ها و کرمو شدن بتن
6-3-12. آرماتوربندی غیر اصولی
6-3-13. اجرای غیراصولی میلگردهای حرارتی سقف‌ها
6-3-14. عدم رعایت اصول بتنریزی صحیح در اجرای ستونها
6-3-15. عدم رعایت اصول بتنریزی صحیح در اجرای ستونها
6-3-16. عدم اجرای خاموت‌های چشمه اتصال
6-3-17. استفاده از تیرچه‌های غیر استاندارد
6-4. اشکالات رایج در ساختما‌ن‌هاي فولادي
6-4-1. ساخت اسکلت فلزی در پای کار
6-4-2. عدم دقت در ساخت و اجراي اعضا مطابق با نقشه‌هاي محاسباتي مصوب
6-4-3. عدم دقت در اجرای جزئیات اجرایی سقف‌ها و تیغهها
6-4-4. استفاده از اسکلت ساختمان به عنوان سازه یا شاسی انتقال بار آسانسور
6-4-5. پیچیدگی ستونها در حین ساخت و نصب
6-4-6. عدم توجه به راستای اتصال و برشکاری صحیح ورق اتصال
6-4-7. عدم توجه و دقت به جزئیات اجرایی ساخت ستونهای فولادی
6-4-8. عدم اجرای صحیح وصله ستونها
6-4-9. استفاده از پروفیلهای مستعمل در ساخت اسکلت
6-4-10. اجرای دستکهای فشاری و اعمال بار آن‌ها به ستونها
6-4-11. عدم دقت در پیاده سازی صحیح سازه راه پله‌ها
6-4-12. عدم توجه به جهت اجرای تیرچه‌ها و انتقال بار سقف‌ها
6-4-13. استفاده از رابیتس به عنوان قالب در اجرای دال راه پله‌ها
6-4-14. لزوم اجرای ضد زنگ پیش از برپایی اسکلت
6-4-15. لزوم حذف گِل جوش از محل جوشکاری‌ها
6-4-16. ساخت و مونتاژ غیراصولی ستون
6-4-17. کوتاه بودن طول رزوه شده بولتها بعد از بتنریزی فنداسیون
6-4-18. اجرای غیر اصولی گاست پلیت مهاربندی
6-4-19. اجرای غیر اصولی گاست پلیت مهاربندی
فصل هفتم / آشنايي با مراجع قضايي و انتظامي و مروري بر قوانين حقوقي مهم براي
ناظران
1. مقدمه
2. دسته‌بندي مراجع قضايي كشور
3. دادخواست تامين دليل
3-1. تأمین دلیل منظور از آن
3-2. مصادیق استفاده از تامین دلیل
3-3. زمان مناسب و نکات لازم جهت دادخواست تأمین دلیل
3-4. وظایف عضو مجری قرار
3-5. مرجع صالح برای رسیدگی به درخواست تأمین دلیل
3-6. مراحل تامین دلیل
4. لايحه
5. نکات قابل توجه قبل از طرح شکایت
6. تفاوت شکایت کیفری يا جزائي با شکایت حقوقی
6-1. شکایت کیفری
6-1-1. شکوائیه و اقامه دعوی کیفری
6-1-2. شروع تحقیقات
6-1-3. کیفرخواست
6-2. شكايت يا دادخواست حقوقی
6-2-1. نکات اولیه در تنظیم دادخواست حقوقی
6-2-2. نکات مهم در تنظیم دادخواست حقوقی
6-2-2. تقدیم دادخواست به دادگاههای کیفری (استثنا)
7. اظهارنامه
7-1. نكات مهم در تنظیم اظهارنامه
8. دادسرای عمومی و انقلاب
8-1. اعتراض به تصمیمات دادسرا
8-2. تفاوت اعتراض با تجدیدنظرخواهی
8-3. مراجع تجدیدنظر
8-4. تقدیم اعتراض و تجدیدنظرخواهی
8-5. آراء قابل تجدید نظر
8-6. اعاده دادرسی
8-7. حکم قطعی
8-9. جهات اعاده دادرسی نسبت به احکام کیفری
8-10. مهلت مراجعه برای رسیدگی فوق‌العاده
8-11. مرجع درخواست اعاده دادرسی
9. شورای انتظامی: مرجع رسيدگي به تخلفات حرفه‌اي، انضباطي و انتظامي
9-1. واكاوي دو مورد پرونده انتظامي
9-1-1. واكاوي پرونده اول
9-1-2. واكاوي پرونده دوم
10. قوانین، تعاریف و اصطلاحات کلیدی مهم مورد نياز مهندسان ناظر
10-1. قانون مدني
10-2. قانون مسئولیت مدنی
10-3. قانون مجازات اسلامی
10-4. مبحث دوم مقررات ملي ساختمان ویرایش سال 1384- نظامات اداری
10-5. مبحث 12 مقررات ملی ساختمان ویرایش سال 1392 – ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا
10-6. قانون شهرداری
10-7. آيين‌نامه حفاظتي كارگاه‌هاي ساختماني وزارت تعاون، كار و امور اجتماعي
فصل اول- هدف، دامنه شمول و تعاریف:
10-8. قانون كار
10-9. قانون تامین اجتماعی
فصل هشتم / بيمه و ماليات
1. بیمه
1-1. بیمه‌نامه مسولیت مدنی ناشی از اجرای عملیات ساختمانی در قبال اشخاص ثالث
1-2. بیمه‌نامه مسئولیت مدنی سازندگان ابنیه در مقابل کارکنان ساختمانی
1-2-1. نکات مهم در بیمه مسئولیت مدنی سازندگان ابنیه در برابر کارکنان ساختمانی
1-2-2. کلوزهای بیمه‌نامه مسئولیت مدنی سازندگان ابنیه در برابر کارکنان ساختمانی
1-3. بیمه‌نامه مسولیت حرفه‌ای مهندسان
1-4. بیمه‌نامه عیوب پنهان و اساسی ساختمان
1-5. فرانشیز در بیمه‌های مهندسی
2. مالیات
2-1. تعريف واژه‌ها
2-2. تكاليف مالياتي اعضاء سازمان
2-3. جرائم قانوني
منابع و مآخذ
