فهرست

سخن ناشر. 3

بخش نخست... 7

وحدت یا کثرت وجود و موجود. 7

1- درآمد: پیشینه بحث در غرب و شرق.. 7

2-تاریخچه بحث در نظام‌های معرفتی باستانی.. 8

3- نگاهی به فلسفه غرب در مقایسه با فلسفه اسلامی.. 11

4-تعریف وحدت وجود: یگانگی و یک گونگی یا چندگانگی و چندگونگی هستی.. 14

5- وحدت وجود در فلسفه غرب 16

6- وحدت وجود در فلسفه اسلامی.. 21

6-1- مکتب فلاسفه مشاء (کندی، فارابی، ابن سینا و ابن رشد): کثرت تباینی وجود 22

6-2- مکتب فلاسفه اشراق یا پهلویون، فلسفه ایران باستان، سهروردی: وحدت وجود فلسفی.. 42

6-3- مکتب فلاسفه رواقی: ذوق‌التأله (از زینون رواقی تا جلال‌الدین دوانی) 54

6-4- مکتب عرفاء و صوفيه: وحدت وجود شخصی.. 56

7- نتیجه کلام و سخن پایانی.. 61

بخش دوم: سریان و جریان وجود در مراتب یا مظاهر هستی.. 62

1- كليّات بحث: اصل تشکیک... 62

2- تقسیم بندی نظرات قایلان به تشکیک... 63

2-1- قایلان به تشکیک در مراتب... 63

2-2- قایلان به تشکیک در مظاهر. 65

طرز برخورد استادان متأخر. 66

نخست – موافقان با تشکیک در مراتب... 66

دوم- موافقان با تشکیک در مظاهر. 69

2-3- قایلان به یگانگی مراتب و مظاهر. 70

3- بحث تفصیلی تشکیک در مراتب وجود 71

3-1-کلیّات، قول سهروردی و ملاصدرا 71

3-2- تشکیک در مراتب در آثار سبزواری.. 75

3-3- اقوال متأخران و شارحان منظومه سبزواری.. 80

3-3-1- آخوند ملامحمد هیدجی.. 80

3-3-2- آقا میرزا مهدی آشتیانی.. 80

3-3-3- شیخ محمدتقی آملی.. 81

3-3-4- شهید مرتضی مطهری.. 82

3-3-5- آقا سيد صالح خلخالی.. 83

3-3-6- حاج میرزا حسن صفی علی‏شاه 84

3-3-7- پایان کلام در مراتب وجود 84

4-بحث تفصیلی تشکیک در مظاهر وجود 87

4-1- محیی الدین عربی.. 88

4-2- مولانا جلال‏‌الدین محمد بلخی.. 88

4-3- صدرالدین قونوی.. 88

4-4-داود قیصری.. 89

4-5- عبدالرحمان جامی.. 89

4- 6-عبدالكريم جیلی.. 92

4-7- آقا سید صالح خلخالی.. 93

4-8- علامه شیخ محمد حسین کمپانی (غروی اصفهانی) 93

5- بحث تفصیلی وحدت وجود ابن عربی.. 93

5-1- مكتب وحدت وجود ابن عربی و اتباع او. 94

5-2-خدمات جامی به شرح و بسط وحدت وجود ابن عربی.. 96

5-3- وحدت وجود در اشعار شیخ محمود شبستری.. 99

5-4- وحدت وجود در اشعار متاخران. 100

5-5- اختلاف متأخران با ابن عربی و ملّاصدرا 101

6- یگانگی تشکیک بین مراتب و مظاهر. 108

6-1- تقسیمات توحید و وجود و تشکیک... 119

6-2- لزوم رعایت سنت احتیاط علمی.. 120

7- نتیجه بحث... 122

بخش سوم: وحدت وجود در عرفان. 126

یکم- تقرير عرفانی وحدت وجود 126

دوم- نمونه‌یی از گفتار عرفاء در وحدت وجود 131

1- داود بن محمود قیصری.. 132

2- عزیزالدین نسفی.. 133

3- ابن طفيل.. 133

4- مولانا جلال‏الدین محمد بلخی.. 134

5- فخرالدين ابراهیم عراقی.. 135

6- شیخ محمود شبستری.. 135

7- شمس مغربی.. 136

8- شيخ عزالدين محمود کاشانی.. 136

9- عبدالرحمان جامی.. 136

10- فیض کاشانی.. 137

11- سحابی استرآبادی.. 137

12- شیخ عبیدالله نهری نقشبندی.. 138

13- ملا احمد نراقی.. 138

14- سید علینقی امین.. 139

سوم- استهلاک تعّدد شؤون در احدیت ذات... 142

چهارم- تمثيلات عرفانی برای فهم وحدت وجود 145

1- تمثیل آب دریا 145

2- تمثیل نور. 147

3- تمثیل عکس واحد در آیینه‌های متعدد 148

4- تمثیل سایه برای شخص.... 149

5- تمثیل نَفَس انسان. 150

۶- تمثیل حباب... 151

7-تمثیل خطای باصره در ظرف و مظروف... 151

8- تمثیل عدد  یک در برابر دیگر اعداد 151

9- تمثیل تصویرها در فضای مجازی.. 152

پنجم- ایرادات بر ابن عربی: مکاتبات  بین علاء الدوله و عبدالرزاق کاشانی.. 152

[نخست]-مكتوب كمال‏الدين عبدالرزاق کاشانی به علاءالدوله سمنانی در باب وحدت وجود: 153

[دوم]- جواب مكتوب عبدالرزاق کاشانی به قلم علاءالدوله سمنانی در باب وحدت وجود 159

ششم- مشكل حلول و اتحاد در شطحات صوفیه. 163

هفتم- جواز ابراز وحدت وجود در جمع و ناروائی در تفرقه. 172

بخش چهارم: تقسیمات وحدت و انواع توحید الهی.. 182

١- تقسيمات وحدت... 182

2- تقسیمات توحيد. 183

3-  سخن پایانی.. 199

بخش پنجم: نتیجه‌گیری کلی.. 201

1- وحدت و کثرت وجود در فلسفه غرب... 201

2- وحدت و کثرت وجود در فسلفه شرق.. 203

منابع و مآخذ. 209