مقدمه مؤلف  

ورود به بازار کار برای معماران و طراحان داخلی، به ویژه در زمینه حقوق مالکیت فکری و کپی‌رایت با چالش‌های متعددی همراه است. عدم آگاهی از حقوق مالکیت فکری: بسیاری از معماران و طراحان داخلی، به ویژه افراد تازه‌کار آگاهی کافی از حقوق مالکیت فکری خود ندارند. این امر باعث می‌شود که به راحتی از طرح‌ها و ایده‌های آن‌ها سوءاستفاده شود. کپی‌برداری و سرقت طرح‌ها: متأسفانه کپی‌برداری و سرقت طرح‌ها در حوزه معماری و طراحی داخلی رواج دارد. این امر نه تنها به ضرر طراحان است بلکه به کیفیت کلی آثار نیز آسیب می‌زند. عدم وجود قراردادهای شفاف و جامع: بسیاری از قراردادهای بین معماران طراحان و کارفرمایان به ویژه در پروژه‌های کوچک به صورت شفاهی یا با قراردادهای ناقص منعقد می‌شوند. این امر در صورت بروز اختلاف، مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند. مشکلات مربوط به اثبات مالکیت: در صورت بروز اختلاف، اثبات مالکیت طرح‌ها می‌تواند دشوار باشد. این امر به ویژه در مورد طرح‌های دیجیتال و آثار سه‌بعدی پیچیده‌تر است. عدم وجود سازوکارهای مناسب برای حل اختلاف: در حال حاضر سازوکارهای مناسبی برای حل اختلافات مربوط به حقوق مالکیت فکری در حوزه معماری و طراحی داخلی وجود ندارد. این امر باعث می‌شود که پیگیری حقوقی این اختلافات زمان بر و پرهزینه باشد. مشکلات مربوط به ثبت طرح‌ها: ثبت طرح‌های معماری و طراحی داخلی، به ویژه طرح‌های داخلی، می‌تواند پیچیده و زمان‌بر باشد. این امر باعث می‌شود که بسیاری از طراحان از ثبت طرح‌های خود صرف نظر کنند. عدم وجود استانداردهای مشخص برای ارزیابی اصالت طرح‌ها: در حال حاضر، استانداردهای مشخصی برای ارزیابی اصالت طرح‌های معماری و طراحی داخلی وجود ندارد. این امر باعث می‌شود که تشخیص کپی‌برداری و سرقت طرح‌ها دشوار باشد. مشکلات مربوط به استفاده از نرم‌افزارهای طراحی: استفاده از نرم‌افزارهای طراحی، به ویژه نرم‌افزارهای غیرقانونی، می‌تواند مشکلات حقوقی را برای معماران و طراحان داخلی ایجاد کند. عدم وجود حمایت‌های قانونی کافی: برخی از معماران و طراحان داخلی معتقدند که قوانین موجود حمایت کافی از حقوق مالکیت فکری آنها را فراهم نمی‌کند.  مشکلات مربوط به قراردادهای بین‌المللی: در پروژه‌های بین‌المللی، مشکلات مربوط به حقوق مالکیت فکری و کپی‌رایت می‌تواند پیچیده‌تر باشد. عدم وجود فرهنگ احترام به حقوق مالکیت فکری: متاسفانه فرهنگ احترام به حقوق مالکیت فکری در جامعه ما به اندازه کافی قوی نیست. این امر باعث می‌شود که کپی‌برداری و سرقت طرح‌ها به راحتی صورت گیرد. مشکلات مربوط به فضای مجازی: با گسترش فضای مجازی، کپی‌برداری و انتشار غیرمجاز طرح‌ها به راحتی امکان‌پذیر شده است. برای مقابله با این چالش‌ها معماران و طراحان داخلی باید آگاهی خود را از حقوق مالکیت فکری افزایش دهند، از قراردادهای شفاف و جامع استفاده کنند، طرح‌های خود را ثبت کنند و در صورت بروز اختلاف، از طریق مراجع قانونی اقدام کنند. در این راستا دانشنامه حقوق معماران و طراحان در جهت آگاه‌سازی و ارتقا دانش و مهارت‌های حقوقی لازم و ضروری جامعه طراحان و معماران تدوین گردید.

 

علی‌رضا پوراسد


فهرست مطالب  

 

 فصل 1  :  کپی رایت    1                                                                                                                                                                                              

 

 فصل 2   :   قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری    15                                                                                                                                

2.1    فصل اول - اختراعات   16

2.2    فصل دوم – طرح‌های صنعتی   25

2.3    فصل سوم - علائم‌، علائم جمعی و نام‌های تجاری   28

2.4    فصل چهارم - مقررات عمومی   32

 

 فصل 3    :  قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای    37

 

 فصل 4  :   مسابقات معماری    41

4.1    فصل اول ـ كليات   42

4.2    فصل دوم: اركان   44

 

4.3    فصل سوم: ساير مقررات   47

4.4    مصوبه شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران پيرامون تهيه و تدوين دستورالعمل تشخيص بناهاي شاخص و گردش كار تصويب آنها   48

4.5    مصوبه شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران در خصوص ارزيابي مسابقات معماري   55

4.6    آیین‎نامة جامع برگزاری مسابقات طراحی معماری و شهرسازی   57

4.7    مصوبه شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران درخصوص دستورالعمل اجرايي تشكيل دبيرخانه دائمي مسابقات معماري و شهرسازي   73

4.8    تصويب آیين‌نامه مسابقات معماري و مرحله اول طرح جامع شـهر جديـد واقـع در منطقـه بنـدر شاهپور (مصوب 15/3/1352)   81

4.9    قانون تأسيس شورايعالي شهرسازي و معماري ايران   82

 

 فصل 5  :   قانون تجارت الکترونیکی مصوب 17/10/1382    87

5.1    ‌باب اول - مقررات عمومی   88

5.2    ‌باب دوم - دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی (Certification Service Provider)  95

5.3    ‌باب سوم - در قواعد مختلف   96

5.4    ‌باب چهارم - جرایم و مجازات‌ها   102

5.5    باب پنجم - جبران خسارت   105

5.6    ‌باب ششم - متفرقه   106

 

 فصل 6    :   قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان   107

6.1    ‌فصل اول - کلیات، اهداف و خط‌مشی   108

6.2    فصل دوم - تشکیلات، ارکان، وظایف و اختیارات سازمان   110

6.3     فصل سوم - امور کاردان‌ها و صنوف ساختمانی   119

6.4    فصل چهارم - مقررات فنی و کنترل ساختمان   120

6.5    فصل پنجم - آموزش و ترویج   122

6.6    فصل ششم - متفرقه   123

 

 فصل 7  :    آئين‌نامه خريد خدمات مشاوره   125

7.1    فصل اول ـ كليات   126

7.2    فصل دوم - اصول و ضوابط خريد خدمات مشاوره   133

7.3    فصل سوم - ارزيابي كيفي مشاوران   141

7.4   فصل چهارم - ارزيابي پيشنهادها و انتخاب مشاور   144

 

 فصل 8  :   آیین‌نامه تشخیص صلاحیت مشاوران   157

8.1   فصل اول ـ كليات   158

8.2   فصل دوم - انواع مشاوران   162

8.3   فصل سوم - تشخیص صلاحیت مشاوران   163

8.4    فصل چهارم- مقررات عمومی   169

 

 فصل 9  :   شیوه‌نامه تشخیص صلاحیت اشخاص حقوقی طراح و ناظر   221

9.1   فصل اول - کلیات   222

9.2    فصل دوم- تشخیص صلاحیت اشخاص حقوقی   225

9.3   فصل سوم: مقررات عمومی   231

 

 فصل 10 :   حقوق شهروندی    237

10.1   منشور حقوق شهروندی   238

10.2   مصادیق حقوق شهروندی در نظام اداری   239

 

 فصل 11 :    حقوق مناقصه‌گران   241

 

 فصل 12 :   حق‌الزحمه و تعرفه خدمات مهندسی   245

12.1   واحد حق‌الزحمه و تمدید قرارداد نظارت سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران   247

 

 فصل 13 :  مقررات ایمنی نظام مهندسی   251

13.1   قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب 22/۱۲/1374 مجلس شورای اسلامی   252

 

 فصل 14 :  ضمانت‌نامه‌ها   287

14.1   انواع ضمانت‌نامه‌ها   288

 

 فصل 15 :   شرح خدمات مطالعات و طراحی کارهای ساختمانی   293

15.1   مقدمه   294

15.2   دستورالعمل کاربرد   296

15.3   تعاریف   298

15.4   مرحله اول- طراحی مفهومی   303

15.5   مرحله دوم- طراحی پایه   307

15.6   مرحله سوم- طراحی تفصیلی   308

15.7   پیوست‌ها   310

 

 فصل 16  :   شرح خدمات مهندسان مشاور در پروژه‌های ppp   327

16.1   راهنماي استفاده از مشاور سرمایه‌پذیر در پروژه‌هاي مشارکت عمومی و خصوصی بخش آب و آبفا ROT، BOO، BOT و بیع متقابل)   328

 

 فصل 17 :  توسعه‌گران و تسهیل‌گران   449

17.1    دستورالعمل احراز صلاحیت موضوع ماده 4 قانون حمایت از احیاء، بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری   450

17.2    آیین‌نامه اجرایی برنامه ملی بازآفرینی شهری پایدار   465

 

 فصل 18  :  تکالیف مدیران در قانون تجارت   473

18.1   تکالیف مدیران در قانون تجارت مصوب 1311   474

 

 فصل 19 :   انواع قراردادهای همسان خدمات مشاوره   475

19.1   خدمات مشاور   476

19.2   قرارداد مشاوره   478

19.3   مدیریت طرح   479

19.4   قرارداد همسان نظام مهندسی   480

19.5   مهندسان طراح و ناظر   481

19.6   مهندسی ارزش   482

19.7   کپی رایت   483

19.8   قراردادهای خدمات مشاور   484

 

 فصل 20 :   قرارداد همسان خدمات مشاور 1401   485

20.1   موافقت‌نامه   488

20.2   مرحله اول- طراحی مفهومی   489

20.3    مرحله دوم- طراحی پایه   493

20.4    مرحله سوم- طراحی تفصیلی   494

20.5    پیوست‌ها   496

20.6    شرايط عمومي   505

 

 فصل 21 :  قرارداد نظارت دولتی   529

21.1    دستورالعمل تعیین حق‌الزحمه خدمات نظارت   533

21.2    فصل اول- کلیات   535

21.3    فصل دوم- نظارت خدمات در دوره قبل از اجرا   548

21.4    فصل سوم- خدمات نظارت حین اجرا   554

21.5    فصل چهارم- خدمات نظارت در دوره بعد از اجرا   579

21.6    فصل پنجم- هزینه‌هاي پشتیبانی   582

21.7    پیوست 1- جدول نمادها   583

21.8    پیوست 2- فهرست گزارش ماهانه   584

 

 فصل 22 :  قرارداد مدیریت طرح   587

22.1    دستورالعمل نحوه تكميل و تنظيم موافقتنامه، شرايط عمومي و پيوست‌هاي قراردادهاي واحد خدمات مديريت طرح و مقررات مربوط به آنها   588

 

 فصل 23 :   دستور العمل رسیدگی به عملکرد حرفه‌ای مشاوران   613

23.1   فصل یک- کلیات و تعاریف   614

23.2    فصل دوم - عملکرد مشاور   617

23.3   فصل سوم- میزان جرائم تخلف   620

23.4   فصل چهارم- مراجع رسیدگی به عملکرد مشاور   624

23.5   فصل پنجم- فرآیند رسیدگی به عملکرد مشاور در مرجع تشخیص صلاحیت و هیأت بدوی   626

23.6    فصل ششم – تجدید نظر بر آراء   628

23.7   فصل هفتم- مقررات عمومی   629

 

 فصل 24  :  آیین رسیدگی شوراهای انتظامی نظام مهندسی ساختمان   631

24.1   فصل اول - کلیات   632

24.2   فصل دوم: اصول حاکم بر رسیدگی انتظامی   634

24.3   فصل سوم- تشکیلات شورا   636

24.4    فصل چهارم- رسیدگی   639

24.5   فصل پنجم- اقدامات شورا پس از ختم رسیدگی   648

24.6   فصل ششم- واخواهی   651

24.7   فصل هفتم- تجدیدنظرخواهی   653

24.8   فصل هشتم- اعاده رسیدگی   656

24.9   فصل نهم- اجرای حکم قطعی انتظامی   658

24.10   فصل دهم- سایر مقررات   660

 

 فصل 25 :   تخلفات اداری   663

 

 فصل 26 :   مسئولیت کیفری   667

26.1   مسئولیت کیفری   668

26.2   عناوین مجرمانه   670

26.3   کالا   672

26.4   سامانه اطلاع‌رسانی قیمت کالا و خدمات   673

 

 فصل 27   :  قانون کار جمهوری اسلامی ایران   675

27.1    فصل اول- تعاریف و اصول کلی   676

27.2    فصل دوم- قرارداد کار   678

27.3    فصل سوم- شرایط کار   685

27.4    فصل چهارم- حفاظت فنی و بهداشت کار   694

27.5    فصل پنجم- آموزش و اشتغال   700

27.6    فصل ششم- تشکل‌های کارگری و کارفرمایی   706

27.7    فصل هفتم- مذاکرات و پیمان‌های دسته جمعی کار   709

27.8    فصل هشتم- خدمات رفاهی کارگران   711

27.9    فصل نهم- مراجع حل اختلاف   713

27.10    فصل دهم- شورای عالی کار   715

27.11    فصل یازدهم- جرایم و مجازات‌ها   716

27.12    فصل دوازدهم- مقررات متفرقه   720

 

 فصل 28  :   تکالیف مدیران در قانون کار   723

 

 فصل 29 :    قانون تأمین اجتماعی مصوب 3/4/1354   727

29.1    فصل یک: تعاریف - کلیات   728

29.2    فصل دوم - ارکان و تشکیلات   733

29.3    فصل سوم - منابع درآمد - مأخذ احتساب حق بیمه و نحوه وصول آن   737

29.4    فصل چهارم- مقررات مالی   743

29.5    فصل پنجم - حوادث و بیماری‌ها و بارداری   744

29.6    فصل ششم - از کار افتادگی   749

29.7    فصل هفتم - بازنشستگی   751

29.8    فصل هشتم - مرگ   753

29.9    فصل نهم - ازدواج و عائله‌مندی   755

29.10    فصل دهم - مقررات کلی راجع به کمک‌ها   756

29.11    فصل یازدهم - تخلفات - مقررات کیفری   758

29.12    فصل دوازدهم - مقررات مختلف   761

 

 فصل 30 :  ضوابط تامین اجتماعی   763

 

 فصل 31  :  تکالیف کارفرمایان در قانون تأمین اجتماعی   767

 

 فصل 32  :   تکالیف مدیران در پرداخت مالیات شرکت‌ها   769

32.1   تکالیف مدیران در پرداخت مالیات شرکت‌ها (قانون مالیات‌های مستقیم)   770

32.2   تکالیف مدیران شرکت‌ها تجاری در خصوص مالیات‌های مستقیم   771

 

 فصل 33 :  تکالیف مدیران شرکت‌های تجاری در قبال مالیات برارزش افزوده   773

33.1   تکالیف مودیان   774

33.2   مشمولین مالیات بر ارزش افزوده   775

واژه‌نامه   777