پیشگفتار 
هر دوی ما بخش عمده‌ای از زندگی حرفه‌ای خود را صرف فهم پیچیدگی‌های روابط صمیمانه و طراحی و اجرای مداخلات بالینی مؤثر برای کمک به زوج‌ها و خانواده‌های اشفته کرده‌ایم. براساس پیشینه آموزشی و بالینی خود، هر دوی ما بنیادی قوی در درک عملکرد روان‌شناختی فردی (فرایندهای شناختی و هیجانی درون روانی) از جمله تأثیرات تاریخی فردی بر رشد داریم. علاوه بر این، ما بر درک پیوند محکم بین کیفیت کارکرد رابطه و رفاه اعضای آن تأکید داریم، که این موضوع نقش حیاتی مداخلات در سطح رابطه را در زمینه سلامت روان برجسته می‌کند. هر دوی ما سال‌هاست که مدل‌های مختلف زوج‌درمانی و خانواده درمانی (به عنوان مثال، مبتنی بر هیجان، مبتنی بر راه حل، روایی، روان پویشی، مشارکتی، ساختاری، راهبردی، تجربی، چند نسلی) را کار کرده و آموزش داده‌ایم، و همچنین مداخلات رویکردهای مختلف را بر اساس عوامل مشترک آنها ادغام کرده‌ایم که می‌توانند بسیار مکمل هم باشند. علاوه بر این، هر دوی ما برنامه‌های آموزشی زوج‌درمانی و خانواده درمانی در مقطع کارشناسی ارشد را اداره کرده‌ایم که به درمانگران پایه‌ای قوی در فهم مدل‌های متنوع ارزانی می‌کند به آنها توانایی انتخاب مداخلات بر اساس مفهوم‌سازی دقیق مراجع می‌دهد. ما محققان و درمانگران بالینی بسیار باتجربه‌ای هستیم که دانش دست اول خود در باب فرآیند درمان را با راهنمایی در مورد مفهوم‌سازی و مداخله سیستمی در مشکلات رابطه، به فضای آموزش و نظارت بالینی خود می‌آوریم، ویژگی‌هایی که در تلاش بوده‌ایم در سراسر این کتاب نیز منتقل کنیم. رویکرد ما در فهم و درمان زوج‌ها و خانواده‌ها همچنین شامل تمرکز بر عوامل بافتی متعدد، در چارچوب بوم شناختی است که بر زندگی افراد و روابط صمیمانه آنها تأثیر می‌گذارند، مانند روابط خانواده گسترده، نهادهای اجتماعی مانند مدارس و سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی، محیط‌های کاری و محیط اجتماعی-اقتصادی، قانونی و سیاسی، نابرابری‌ها، فقدان فرصت‌ها و خشونت‌های اجتماعی، از جمله موارد دیگر. نورمن اپشتاین پیشگام در توسعه رویکردهای رفتاری-شناختی به حیطه زوج‌درمانی و خانواده درمانی است. او به طور گسترده در مورد مدل‌های رفتاری-شناختی کتب و مقالاتی منتشر کرده است، و با این حال اجزای مدل‌های دیگر را در تمام آثار خود ادغام می‌کند. حرفه بالینی، آموزشی و پژوهشی ماریانا فولکنییر که تحت تأثیر شدید ساختارگرایی اجتماعی و مدل‌های پسامدرن قرار گرفته‌اند، بر زوج‌های به حاشیه رانده شده، از جمله زوج‌های مهاجر، فقیر، لاتین، آفریقایی-آمریکایی متمرکز بوده‌اند. کار او بر فروتنی و توجه و حساسیت به موضوعات فرهنگی-اجتماعی تاکید داشته و تعهد قوی به اقدامات مثبتی دارد که از تنوع، تعلق و برابری محافظت و حمایت می‌کنند. با توجه به وسعت مفاهیم نظری که در تمام کارهای خود به کار می‌بریم، خواننده ممکن است تعجب کند که چرا تصمیم گرفتیم بر زوج‌درمانی رفتاری-شناختی و کاربرد دقیق آن در طیف وسیعی از مشکلات بسیار رایج در زوج‌درمانی تمرکز کنیم. کتاب‌های قبلی زوج‌درمانی تمایل داشته‌اند که به یکی از دو موضوع بپردازند. بسیاری از کتاب‌ها بر ارائه دقیق یک مدل خاص جهت کاهش تعارض و اشفتگی کلی زوج‌ها تمرکز می‌کنند، بدون توجه به جنبه‌های خاص نگرانی‌های ارائه شده و جمعیت‌های متنوع مراجعان. این کتاب‌ها ممکن است شامل فصل‌های کوتاهی در مورد نحوه تطبیق آن مدل درمانی برای درمان یک مشکل خاص مانند پرخاشگری یا خیانت شریک زندگی باشند، اما رویکرد آنها نسبتاً کلی است. این کتاب‌ها کمک‌های مهمی به ادبیات درمانی کرده‌اند، زیرا به خوانندگان کمک می‌کنند تا درک عمیقی از جنبه‌های اساسی عملکرد رابطه که نقاط قوت یا عوامل خطر هستند، به دست دهند و دانش گسترده‌ای از روش‌های سنجش و مداخله سازگار با مدل را ارائه دهند. در مقابل، تمرکز سایر کتاب‌های زوج‌درمانی بر ارائه منابعی با دسترس اسان برای دانشجویان و درمانگران بالینی بوده است که به دنبال درمانهای مؤثر برای مشکلات متنوعی هستند که در کار بالینی خود با آن مواجه می‌شوند. این کتاب‌های راهنما به حوزه‌های مشکلات خاص (به عنوان مثال، فرزندپروری، مشکلات جنسی، پرخاشگری شریک زندگی، خیانت) یا جمعیت‌های خاص (به عنوان مثال، درمان با زوج‌های آفریقایی-آمریکایی، زوج‌های لاتین) می‌پردازند، که هر فصل بر یک مشکل یا جمعیت خاص متمرکز است، که توسط طرفداران یک مدل نظری خاص نوشته شده و در مفاهیم و روش‌های درمانی، متفاوت هستند. این کتاب‌ها منابع مناسب برای درمانگرانی هستند که اغلب نیاز است توجه خود را به سرعت از مشکلات یک زوج به مشکلات زوج دیگر معطوف کنند. اگرچه هر دو نوع کتاب ارزشمند هستند، اما هدف ما در کتاب حاضر، ایجاد پلی بین این دو نوع کتاب به همراه ارائه مفاهیم و روش‌های یک مدل خاص به طور عمیق است و سپس نحوه کاربرد این روش‌ها توسط درمانگران برای طیف وسیعی از نگرانی‌های ارائه شده که زوج‌ها معمولاً به مطب‌ها می‌آورند، را نشان دهیم. یک درمانگر می‌تواند با تغییر تمرکز بین عوامل مرتبط درگیر، یک مدل نظری ثابت و مداخلات قابل انطباق را در سراسر مشکلات مختلف فعلی زوج اعمال کند. این کتاب از این نظر منحصر به فرد است. ما زوج‌درمانی شناختی-رفتاری را به عنوان مدل اصلی این کتاب انتخاب کردیم زیرا: (1) این یک مدل برتر از نظر تجربی ثابت شده برای درمان مشکلات رابطه‌ای و مشکلات عملکرد فردی شرکا است؛ (2) این مدل دارای تمرکز بسیار قوی بر هر سه حوزه عملکرد فردی و رابطه‌ای شناخت، هیجانات (و پاسخ‌های فیزیولوژیکی مرتبط) و رفتار و چگونگی درک آنها است؛ و (3) این مدل، بسترهای اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و حقوقی که تجربیات فردی را شکل می‌دهند و فرصت‌های مراجعین و درمانگران را بر اساس موقعیت اجتماعی‌شان تحت تاثیر قرار می‌دهند، را مد نظر قرار می‌دهد. مدل زوج‌درمانی شناختی-رفتاری همچنین تاریخچه‌های شخصی شرکا و تاریخچه‌ی رابطه مشترک آنها را با تجربیات فعلی شان پیوند می‌دهد (این مدل فقط بر اینجا و اکنون متمرکز نیست). این انتخاب مدل، آشکارا برای نورمن اپشتاین جذابیتی نداشت، اما ما معتقدیم که رویکرد مشابهی می‌تواند در کتاب‌های آینده در مورد دیگر مدل‌های اصلی زوج‌درمانی و خانواده درمانی استفاده شود. همچنین مهم است بیان کنیم، اگرچه ما زوج‌درمانی شناختی-رفتاری را به عنوان یک رویکرد نظری جامع مبتنی بر شواهد ارائه می‌دهیم، اما به هیچ وجه از همه درمانگران نمی‌خواهیم که اساساً از چارچوب این مدل استفاده کنند. دیگر مدل‌های اصلی زوج‌درمانی نیز تا حدودی به سه حوزه رفتار، شناخت و هیجانات می‌پردازند و به عوامل بافتی توجه می‌کنند. ما معتقدیم درمانگرانی که از سایر مدل‌ها استفاده می‌کنند نیز می‌توانند مطالب زیادی را در کتاب حاضر بیابند که می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند و در کار خود از آن استفاده کنند.
در این کتاب، مفاهیم زوج‌درمانی شناختی-رفتاری و دانش تجربی که ما و همکارانمان در طول چند دهه در این زمینه توسعه داده‌ایم و همچنین تجربیات خودمان در زمینه بالینی و آموزش را گرد هم آورده‌ایم تا یک مدل زوج‌درمانی شناختی-رفتاری ظریف و تکامل‌یافته و کاربرد آن در مسائل بالینی معاصر را ارائه دهیم. این کتاب شرحی عمیق از مفاهیم اصلی زوج‌درمانی شناختی-رفتاری و روش‌هایی برای سنجش مشکلات زوج که توسط مراجعان مختلف تجربه می‌شود، طرح ریزی درمان مناسب با توجه به ویژگی‌ها و نیازهای هر زوج، و انتخاب و اجرای مداخلات در یک اتحاد درمانی قوی با هر زوج به دست می‌دهد. در این کتاب، ما مداخلات مبتنی بر اصول و روش‌های اصلی زوج‌درمانی شناختی-رفتاری را برای رایج‌ترین نگرانی‌های مراجعان برای زوج‌درمانگران، با رویکردی متناسب با ویژگی‌های هر مشکل، شرح می‌دهیم. البته، پوشش تمام مسائل فعلی زوج با جزئیات کافی برای انتقال تصمیم‌گیری بالینی ظریف به خوانندگان در یک کتاب امکان‌پذیر نیست. ما تصمیم گرفتیم که بر مجموعه‌ای از مشکلات رایج بر اساس تجربیات خودمان به عنوان متخصصان بالینی و بر اساس تحقیقات در مورد مشکلات عمده زوجین تمرکز کنیم. با این وجود، در فصل آخر، مشکلات ارائه شده‌ی دیگر و ادبیات بالینی مرتبط با هر موضوع را به عنوان منبعی برای درمانگران فهرست می‌کنیم.
در طول نگارش این کتاب، ما همواره تلاش کردیم تا آن را علمی و مبتنی بر شواهد پژوهشی، و در عین حال به عنوان راهنمایی برای کار بالینی روزمره و بسیار اسان بنویسیم. ما می‌خواهیم دیدگاه خود را درباره زوج‌های مراجعه‌کننده و چالش‌هایی که در روابط‌شان تجربه می‌کنند، نحوه همکاری‌مان با آنها در بهبود زندگی مشترکشان، و اینکه چگونه نسبت به عوامل "خودِ درمانگر" که ممکن است بر کار بالینی ما تأثیر بگذارند (مانند زمینه‌های فرهنگی و موقعیت اجتماعی متفاوت درمانگران و مراجعانشان، مشکلات مطرح‌شده‌ای که "خیلی شخصی" برای درمانگر هستند) به اشتراک بگذاریم. در سراسر کتاب، هدف ما دستیابی به کار بالینی با مراجعان مختلفی (از نظر نژاد، قومیت، مذهب، هویت جنسیتی، موقعیت اجتماعی و غیره) است که با تجارب زیسته آنها هماهنگ باشد و مداخلات ما را به شیوه‌ای ظریف و انعطاف‌پذیر و مرتبط با شرایطی که در زندگی روزمره با آن مواجه هستند، به کار ببندد. فصل‌هایی که بر مشکلات خاص ارائه شده تمرکز دارند، همگی به مسایل متنوع، مسائل مرتبط با ایجاد یک اتحاد درمانی قوی (از جمله مسائل مربوط به خود درمانگر) و راه‌هایی برای تطبیق مدل نظری از باب تناسب و مقبولیت برای مراجعان می‌پردازند. ما معتقدیم که این کتاب را می‌توان در برنامه‌های بالینی که شامل آموزش و تربیت زوج درمانگرها می‌شود، مورد استفاده قرار داد. این کتاب می‌تواند به دانشجویان در یادگیری زوج‌درمانی به طور کلی و به طور اختصاصی در یادگیری مدل زوج‌درمانی شناختی-رفتاری و کاربرد آن در زمینه‌های مشکلات خاص زوج کمک کند. این کتاب همچنین می‌تواند منبعی عالی برای زوج درمانگران باتجربه‌ای باشد که می‌خواهند با زوج‌درمانی شناختی-رفتاری و راه‌هایی که می‌تواند به کار آنها با زوج‌هایی با نگرانی‌های مختلف کمک کند، بیشتر اشنا شوند. این کتاب همچنین می‌تواند به درمانگرانی که از قبل برای افراد درمان شناختی-رفتاری انجام داده‌اند، کمک کند تا روش‌هایی برای گسترش تخصص خود در درمان مشکلات ارتباطی مراجعانشان و مداخلات زوج‌درمانی را برای بهبود درمان فردی زوجینی که دارای مشکلات روان‌شناختی (مانند افسردگی، اضطراب) هستند، نیز بیاموزند.
امیدواریم که پس از خواندن این کتاب، درمانگران تازه‌کار و درمانگران باتجربه‌ای که از رویکردهای دیگر برای درمان زوج‌ها استفاده کرده‌اند، بتوانند با مدل زوج‌درمانی شناختی-رفتاری احساس راحتی کنند، میزان یکپارچگی مفهومی و ارتباط این مدل در کار با مراجعان خود را درک کنند و ببینند که می‌تواند به حل مسائل مختلف ارائه شده توسط زوج‌ها کمک کنند. همچنین امیدواریم که خواننده بتواند دیدگاه خود را در مورد زوج‌درمانی شناختی-رفتاری فراتر از کلیشه‌های قدیمی مبنی بر اینکه این درمان مکانیکی است و فقط بر مهارت‌های ارتباطی، قراردادهای تغییر رفتار و به چالش کشیدن باورهای غیرمنطقی متمرکز است، گسترش داده و از این دیدگاه برای درک تعامل پیچیده بین شناخت‌ها، رفتارها، احساسات و عوامل زمینه‌ای به هنگام سنجش و درمان، استفاده کند. همچنین آرزو داریم که خواننده با ما موافق باشد که زوج‌درمانی شناختی-رفتاری چارچوب مفهومی روشن و محکمی را برای شناسایی عوامل فردی، رابطه‌ای و زمینه‌ای در گذشته و حال که بر روابط زوج تأثیر می‌گذارد، ارائه می‌دهد و به درمانگر اجازه می‌دهد تا درک عمیقی از تجربیات درونی و بیرونی مراجعان خود به دست آورد. در نهایت، امیدواریم که درمانگران شناختی-رفتاری باتجربه بتوانند از این مدل با چشم‌اندازهای سیستمی و رابطه‌ای آن استفاده کنند.
گفتار ویراستار
سخت است بتوانیم درمانگری را تصور کنیم که با مراجعان خود روان درمانی فردی را به نحو موثری انجام می‌دهد، اما به مسائل ارتباطی مراجعان به عنوان بخش قابل توجهی از تصویر بالینی شان توجه نداشته باشد. حتی اگر با کودکان و نوجوانان کار می‌کنید، بسیار محتمل است که در برهه‌ای از زمان، رابطه والدین هدف درمان باشد. تعارضات والدین – به ویژه در مورد چگونگی تربیت فرزندان – می‌تواند بر کودک اثرگذار باشد، و از طرفی افسردگی والدین می‌تواند ناراحتی قابل توجهی برای کودکان و نوجوانان را سبب شود. اگر با مراجعی افسرده سروکار دارید، افسردگی ممکن است تا حدی ناشی از تعارضات ارتباطی او باشد، یا اینکه ممکن است افسردگی بر رابطه اش اثر بگذارد، یا حتی محتمل‌تر اینکه این عوامل اثر متقابل داشته باشند. ما در دنیایی میان فردی زندگی می‌کنیم و این کتاب منبعی کاملا ضروری برای هر درمانگر است. نورمن اپشتاین و ماریانا فالکونیر هوشمندانه مفاهیم اصلی درمان شناختی-رفتاری و کاربرد آن در زوج‌درمانی را خلاصه می‌کنند. این پایه اساسی، رشته مشترکی در طول هر فصل است. این کتاب صرفا مجموعه‌ای از تکنیک‌ها نیست، بلکه تعادل مناسبی از دانش نظری و عملی را ارائه می‌دهد تا درمانگر به منطقی بودن مداخلات پی ببرد. این کتاب شامل فصل‌هایی در باب برخورد با پرخاشگری، خیانت، مشکلات مالی، فرزندپروری مشترک و اسیب شناسی‌های فردی مانند افسردگی، اضطراب و سوء مصرف مواد است. آنچه به طور ویژه برای یک درمانگر مفید است، این است که نویسندگان کتاب حاضر بیش از حد به یک رویکرد خاص پایبند نیستند، بلکه از نظرات، تکنیک‌ها و مداخلات طیف وسیعی از رویکردها استفاده کرده‌اند. من فکر می‌کنم این رویکرد یکپارچه، مدلی واقع‌گرایانه‌تر برای کار بالینی است، زیرا مراجعان به این دلیل به ما مراجعه نمی‌کنند که ما به یک مکتب درمانی خاص تعلق خاطر داریم، بلکه به این دلیل که ما رویکردهای مفیدی داریم که چون ردایی بر قامت آنها اراسته کنیم. هدف درمان باید این باشد که درمان را با مراجع منطبق کرد، نه اینکه مراجع را با درمان سازگار کنیم. انعطاف‌پذیری و شفافیت ویژگی‌های کلیدی این کتاب بینش افزا و مفید هستند. در این کتاب کارکاربرگای فراوانی برای مراجعان، راهنمایی‌هایی برای انجام مداخلات، ابزارهای سنجش و برنامه‌های خاصی برای درمان وجود دارد. مثال‌های موردی، مفاهیم کلیدی را به وضوح نشان می‌دهند و به شما این حس را می‌دهند، گویی در اتاق درمان در کنار درمانگران باتجربه در حال مشاهده هستید. سبک نگارش کتاب کاملا روان است که خواندن این کتاب را برای افراد راحت می‌کند. در این کتاب ما با اصطلاحات دشوار مواجه نمی‌شویم. بلکه هر فصل به شیوه‌ای واضح و کاربردی نوشته شده است. خوانندگان بسیار خوش شانس هستند که می‌توانند به هر فصل این کتاب مراجعه کنند و گوهرهای حکمت را بیابند. من با خواندن این کتاب عالی سیراب شدم. در واقع، من معتقدم بسیاری از شما خوانندگان در خواهید یافت که این نظرات نه تنها در کمک به مراجعان‌مان، بلکه در کمک به خودمان نیز مفید هستند.
دکتر رابرت ال. لیهی،
مدیر، انستیتو آمریکایی برای درمان شناختی؛
استاد روانشناسی بالینی، گروه روانپزشکی،
دانشکده پزشکی ویل کرنل، نیویورک، نیویورک
درباره نویسندگان
نورمن بی. اپشتاین، دکترای تخصصی پروفسور بازنشسته در بخش علوم خانواده در دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه مریلند، کالج پارک، و روانشناس بالینی دارای مجوز است. او عضو برجسته انجمن روانشناسی آمریکا، عضو انجمن درمانهای شناختی-رفتاری، عضو حرفه‌ای انجمن آمریکایی ازدواج و خانواده درمانی، عضو مؤسس آکادمی درمان شناختی و دارای دیپلم هیئت آمریکایی روانشناسی سنجش است. دکتر اپشتاین پیشگام در توسعه درمان شناختی-رفتاری با زوج‌ها و خانواده‌ها است. تحقیقات، تدریس و آموزش بالینی او بر فرآیندهای شناختی، احساسی و رفتاری در تنظیم و اختلال روابط؛ مقابله زوج و خانواده با استرس؛ درمانهای زوج‌ها و خانواده‌های تحت فشار؛ و انطباق فرهنگی مدل‌های درمان غربی متمرکز بوده است. دکتر اپشتاین نویسنده یا ویراستار پنج کتاب قبلی است، بیش از 150 مقاله مجله و فصل کتاب منتشر کرده و مقالات تحقیقاتی و کارگاه‌های آموزشی زیادی را در سطح ملی و بین‌المللی ارائه داده است. او در هیئت تحریریه مجلات برجسته خدمت کرده و در طول دوران حرفه‌ای خود کار بالینی را ادامه داده است. ماریانا ک. فالکونیر، دکترای تخصصی، پروفسور و مدیر برنامه کارشناسی ارشد درمان زوج و خانواده در دانشگاه مریلند، کالج پارک است. قبلا او دانشیار، مدیر مرکز خدمات خانواده و مدیر برنامه کارشناسی ارشد ازدواج و خانواده درمانی در دانشگاه پلی‌تکنیک و ایالتی ویرجینیا بوده است. دکتر فالکونیر روانشناس و درمانگر ازدواج و خانواده دارای مجوز در مریلند و ویرجینیا و روانشناس دارای مجوز در آرژانتین است و ناظر مجاز و همکار بالینی انجمن آمریکایی ازدواج و خانواده درمانی می‌باشد. تحقیقات او بر چگونگی مقابله زوج‌ها با استرس، عمدتاً استرس اقتصادی در میان زوج‌های کم درآمد و استرس مهاجرت در زوج‌های لاتین تبار متمرکز است. او برنامه با همدیگر را ایجاد داد، یک برنامه گروهی بین‌رشته‌ای مبتنی بر شواهد که به زوج‌ها کمک می‌کند تا مهارت‌های ارتباط، مقابله و مدیریت مالی خود را بهبود بخشند؛ برنامه را برای خدمت به زوج‌های لاتین تطبیق داد؛ و برای این برنامه بودجه فدرال برای جوامع محروم مختلف دریافت کرد، برای این کار او جایزه برتری در کار حرفه‌ای/بالینی را از شورای ملی روابط خانواده دریافت کرد. دکتر فالکونیر مقالات زیادی منتشر کرده و ارائه‌هایی در سطح ملی و بین‌المللی داشته است. او در هیئت تحریریه مجلات برجسته خدمت کرده، مراکز بهداشت روانی را مدیریت کرده و در طول دوران حرفه‌ای خود کار بالینی را حفظ کرده است.
فهرست مطالب
درباره نویسندگان 5
گفتار ویراستار 7
پیشگفتار 9
بخش اول مقدمه و مرور کلی 13
فصل 1 مقدمه‌ای بر زوج‌درمانی شناختی-رفتاری مفاهیم و روش‌ها 14
فصل 2 انجام زوج‌درمانی 47
فصل 3 سنجش 69
فصل 4 انواع مداخلات در زوج‌درمانی شناختی-رفتاری 113
بخش دوم طرح ریزی درمان 141
فصل 5 پرخاشگری شریک 142
فصل 6 خیانت 178
فصل 7 مشکلات رابطه جنسی 228
فصل 8 موضوعات مالی 269
فصل 9 مشکلات فرزندپروری مشترک 311
فصل 10 مداخلات زوجی برای آسیب‌شناسی روانی فردی 355
فصل 11 زوج‌های بین فرهنگی 411
فصل 12 نتیجه‌گیری و جهت‌گیری‌های آینده 464
ضمیمه 469
منابع 522
