در کشور ما افراد بسیاری در صنف و صنعت مبلمان اشتغال دارند. اگر ما مبلمان را به دو بخش مبلمان کلاسیک و مبلمان مدرن تقسین کنیم خواهیم دید که مبلمان مدرن به ویژه مبلمان صفحه ای تکنولوژی محور است و مبلمان کلاسیک به نیروی انسانی و مهارت های فردی متکی است. می توان نتیجه گرفت که مبلمان صفحه ای بهتر توانسته خود را با تکنولوژی روز دنیا هماهنگ کرده و ازآن بهره کافی برای تولید انبوه ببرد و به صورت صنعتی تولید شود و این در حالی است که مبلمان کلاسیک نتوانسته است به طور کامل از تکنولوژی روز استفاده کند و هنوز تقریبا به صورت سنتی تولید می شود و بحث تولید صنعتی آن به معنای واقعی کلمه محقق نشده است. انتخاب صحیح ابزار و ماشین آلات برای تولید مبلمان کمک می کند تا بتوان سرعت و کیفیت تولید را بهبود بخشید. از طرفی تربیت نیروی انسانی توانمند و تزریق آن به جامعه تولیدکنندگان انواع مبلمان خانگی و اداری از الویت های مهم به شمار می رود. دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی سالیان درازی است در حال تربیت نیروی انسانی متخصص در رشته های مختلف علوم و صنایع چوب و کاغذ و سازه های چوبی هستند و همچنین رشته های کاردانی تولید مبلمان،کارشناسی طراحی مبلمان و مهندسی صنایع مبلمان طی چندسال اخیر توسعه یافته و دانش آموختگان این رشته ها در بخش های مختلف صنعت مبلمان کشور مشغول به کار شده و خواهند شد. منابع درسی مفید و کاربردی به ویژه با موضوع "ابزارها و ماشین آلات مبلمان" به دانشجویان کمک می کند تا با دانش و فناوری ماشین آلات آشنا شده و آن را در راستای بهینه سازی تولید مبلمان به کار گیرند. به امید آن که در آینده نه چندان دور شاهد آن باشیم که مبلمان کشور از نظر کمی و کیفی به جایگاهی دست یابد که نیاز داخلی تأمین شده و صادرات انواع مبلمان نیز رونق گیرد.
مقدمه
ساخت مبل در كشور ما قدمت ديرينه دارد. مبل‌هاي نفيس و بسيار پرارزش در كشور ما توليد مي‌شده و هنوز هم در حال توليد است. روش ساخت سنتي مبل در كارگاه‌هاي مبل سازي و دوردگري عليرغم ورود تكنولوژي‌هاي نو به كشور مانند قبل ادامه دارد.
در اين كتاب مباحث علمي و همچنين كاربردي ابزارهاي دستي، دستگاه‌هاي قابل حمل و همچنين ماشين آلات ايستگاهي و CNC مربوط به توليد مبل توضيح داده شده است.
فصل اول كتاب با حفاظت و ايمني شروع شده و در فصل‌هاي ديگر با شرح کامل عناوين زير ادامه مي‌يابد:
اره دستي، رنده دستي، چكش و ميخ كش، چوب ساي و سوهان، ابزارهاي تيغه تيزكني، ابزار مونتاژ، مغار و اسكنه، انواع دريل، اره عمودبر، رنده برقي دستي، اره گرد برقي دستي و اره فارسي بر، فرز دستي، منگنه زن و ميخ كوب، فرز بيسكويتي، ابزار منبت‌كاري، ماشين اره نواري، ماشين كف رند، ماشين گندگي، ماشين كم‌كن، ماشين اره گرد ميزي، ماشين اره گرد راديال، ماشين فرز ميزي، ماشين خراطي، ماشين پرس هيدورليك و ماشين‌هاي CNC.
اميدواريم مطالعه اين كتاب براي مخاطبان آن ثمربخش و مفيد واقع شود. اين كتاب قابل استفاده براي دانشجويان رشته‌هاي توليد مبل، مهندسي صنايع مبلمان، طراحي مبلمان، سازه‌هاي چوبي، صنايع چوب، دانش‌آموزان، هنرجويان و هنرآموزان رشته‌هاي مختلف صنايع چوب و مبلمان هنرستان‌هاي فني و حرفه‌اي و كاردانش، كارآموزان و مربيان و سازمان فني و حرفه‌اي، دانش‌آموزان و دانشجويان رشته صنايع دستي و شاغلين صنف و صنعت مبل سازي و درودگري است.
كتاب حاضر از سري كتاب‌هاي صنايع چوب و مبلمان است كه به همت جناب آقاي زرويي مدير محترم انتشارات فدك ايساتيس منتشر شده كه از نامبرده و عوامل محترم ايشان سپاسگزاري كرده و آرزوي توفيق روزافزون براي ايشان داريم.
اميرنظري
رامك فرح‌آبادي
فهرست مطالب
فصل1 حفاظت و ايمني 1
1.1 وضعیت ایمنی و حفاظتی عمومی کارگاه 2
1.2 وسايل ایمنی و حفاظتی فردی در کارگاه 8
1.3 اصول اولیة ارگونومی (عوامل انسانی) 11
1.4 وسايل اطفاي حریق 13
1.5 کد ايمنى رنگها 14
1.6 لباس کار و طرز رفتار در کارگاه 15
1.7 کمکهاى اوليه 18
1.8 نکات ايمنى ضمن کار 19
فصل2 ميزكار 31
2.1 استاندارد و ابعاد ميزکار 32
2.2 قسمتهاى مختلف ميزکار 34
2.3 گيره ميزكار و انواع آن 36
2.4 بستن قطعه کار به گيره 37
2.5 سرويس و نگهدارى ميزکار 38
فصل 3 ابزار اندازهگيري، اندازه‌گذاري و خط‌كشي 41
3.1 سيستم متريک و واحدهای اندازه‌گيری طول، سطح و حجم 42
3.2 سيستم اينچی (ايمپريال) يا انگليسی 43
3.3 تبديل واحدهای سيستم متريک (SI) و سيستم اينچی (انگليسی) به يکديگر 45
3.4 ابزارهای اندازه‌گيری، اندازه‌گذاری و خط کشی 45
فصل 4 اره‌هاي دستي 59
4.1 ارّه‌های دستی و انواع آن 60
4.2 قسمتهای مختلف اره دستی 64
4.3 جنس اره و نوع دندانه 67
4.4 حفاظت و ايمنی در حين برشکاری با اره‌های دستی 67
فصل 5 رنده‌هاي دستي 69
5.1 ساختمان رنده و قسمتهای مختلف آن 70
5.2 باز و بسته کردن انواع رنده 75
5.3 انواع رنده دستی و کاربرد آنها 76
5.4 تنظيم تيغه و نگهداری آن 78
5.5 نکات ايمنی ضمن رنده‌کاری 80
5.6 سرويس و نگهداری رندة دستی 80
5.7 اصول گونيا کردن سطوح چوبی 81
فصل6 ابزار ميخ كوبي و اهرم كننده 85
6.1 وسايل اهرم کننده و انواع آن 86
6.2 انواع چکش و کاربرد آنها 87
6.3 نكات ايمنی در حين چکش کاری، ميخ کشی و ميخ کوبی 90
6.4 دسته کردن چکش 90
6.5 پليسه گيری چکش 91
فصل7 چوبساي و سوهان 93
7.1 چوبساي و سوهان و انواع آن 94
7.2 قسمتهای مختلف چوبساي و سوهان 97
7.3 کاربرد انواع چوبساي و سوهان 97
7.4 نکات ايمنی ضمن سوهان کاری و چوبسا‌ي‌کاری 99
7.5 چوبساي زدن و سوهانکاری قطعات چوبی 99
7.6 تميز کردن چوبساي و سوهان 100
فصل8 ابزارهاي تيغه تيزكني 103
8.1 ابزار و وسايل تيزكردن تيغه‌هاي ابزار 104
8.2 ماشين سنگ سنباده برقی و قسمتهای مختلف آن 107
8.3 تنظيم و راه‌اندازی ماشين سنگ سنباده برقی 108
8.4 چپ و راست کن‌های دستی و برقی و کاربرد آنها 109
8.5 تيزکردن انواع تيغه‌های درودگری 111
8.6 چپ و راست کردن انواع تيغه‌های اره 112
8.7 نکات ايمنی ضمن تيز کردن تيغه‌های درودگری 113
فصل9 ابزار مونتاژكاري در مبل سازي 117
9.1 علامت‌گذاری استاندارد بر روی قطعات چوبی 118
9.2 ابزار مخصوص مونتاژ كاري و چسباندن قطعات چوبی 120
9.3 چسباندن قطعات چوبی 126
9.4 پرس سرد 126
9.5 نكات ايمني هنگام مونتاژ قطعات با چسب 134
فصل10 مغار و اسكنه 137
10.1 مغار و انواع آن 138
10.2 قسمتهاي مختلف مغار و اسكنه 139
10.3 شماره‌هاي استاندارد مغار و اسكنه 140
10.4 روش کار با مغار و اسكنه 141
10.5 نكات ايمني ضمن كم‌كني و فاق درآوردن 144
فصل11 انواع دريل 149
11.1 مفهوم سوراخكاري 150
11.2 انواع دريل‌هاي دستي 151
11.3 دريل دستي برقي 155
11.4 دريل برقي پايه‌دار 157
11.5 انواع سرمته 162
11.6 جنس سرمته چوب و قسمتهاي مختلف آن 166
11.7 سرويس و نگهداري دريلها و سرمته‌ها 168
11.8 سوراخكاري قطعات چوبي به وسيله دريل برقي دستي 168
11.9 سنبه نشان زدن 169
11.10 سنتركردن قطعه كار و ثابت كردن آن به صفحه 170
11.11 سوراخكاري با دريل پايه‌دار 171
11.12 سرويس و نگهداري دريل پايه دار 172
11.13 نكات ايمني ضمن كار 173
فصل12 ابزار برش‌كاري برقي دستي 175
12.1 دستگاه اره دستي برقي عمودبر (Jig saw) (نوكي) 176
12.2 ماشين اره گرد دستی 183
12.3 ماشين اره گرد فارسي بر 186
فصل13 ماشين رنده برقي دستي 197
13.1 رنده دستی برقی 198
13.2 قسمتهای مختلف دستگاه رنده دستی برقی 198
13.3 انواع تيغه‌هاي دستگاه رندة دستی برقی 202
13.4 آچارهای مخصوص تنظيم دستگاه و کاربرد آنها 202
13.5 موارد ايمنی ضمن تعويض و تنظيم قطعات و رنديدن چوب 203
13.6 رنديدن و تعويض و تنظيم تيغه دستگاه رندة دستی برقی 204
فصل14 ماشين اور فرز دستي برقي 207
14.1 فرز دستی برقی و کاربرد آن 208
14.2 قسمتهای مختلف دستگاه فرز دستی برقی 209
14.3 انواع تيغه‌های فرز دستی برقی 209
14.4 نکات ايمنی در حين کار با دستگاه فرز دستی برقی 212
14.5 تعويض و تنظيم تيغه فرز دستی برقی 213
14.6 فرم دادن انواع چوب و صفحات چوبی با دستگاه فرز دستی برقی 215
فصل15 تفنگ‌هاي منگنه‌زني و ميخ‌كوبي 221
15.1 تفنگ منگنه‌زن 222
15.2 تفنگ ميخ كوب 229
فصل16 ماشين فرز بيسكويتي 237
16.1 ماشين فرز بيسکويتی 238
16.2 قسمتهاي مختلف دستگاه فرز بيسکويتی 239
16.3 زبانة بيسکويتی و انواع آن 241
16.4 تنظيم دستگاه و تعويض تيغه 241
16.5 نکات ايمنی ضمن کار با دستگاه 243
16.6 ساخت اتصال بيسکويتی 244
فصل17 ابزارهاي منبت كاري 249
17.1 ابزارهای دستي منبت کاری 250
17.2 ابزار برقي منبت كاري 255
فصل18 ماشين اره نواري 261
18.1 ماشين اره نواري 262
18.2 قسمتهاي مختلف ماشين اره‌نواري 265
18.3 كنترل و بررسي ماشين اره‌نواري 270
18.4 ايمني و حفاظت در كار با ماشين اره نواري 273
18.5 برش‌كاري با ماشين اره‌نواري 274
18.6 گزارش معايب احتمالي ضمن كار 276
18.7 انواع تيغه ماشين اره‌نواري 277
18.8 انتقال نيرو در ماشين اره نواري 284
18.9 حفاظت و ايمني ضمن سرويس و نگهداري 289
18.10 سرويس و نگهداري ماشين اره‌نواري 289
فصل19 ماشين كف رند 291
19.1 ماشين كف‌رند 291
19.2 قسمتهاي مختلف ماشين كف‌رند 294
19.3 نكات ايمني هنگام كار با ماشين كف رند 299
19.4 رنده‌كردن سطوح چوبي توسط ماشين كف‌رند 302
19.5 معايب احتمالي حين كار با ماشين كف رند 304
19.6 تيغة ماشين رنده 304
19.7 تعويض و تنظيم تيغه 307
19.8 سرويس و نگهداري ماشين كف رند 309
فصل20 ماشين گندگي 313
20.1 ماشين گندگي 314
20.2 قسمتهاي مختلف ماشين گندگي 316
20.3 بررسي و تنظيم ماشين گندگي قبل از كار 321
20.4 نکات ايمني ضمن كار با ماشين گندگي 321
20.5 يك ضخامت كردن انواع چوب با ماشين گندگي 322
20.6 معايب متداول در حين كار 323
20.7 سرويس و نگهداري ماشين گندگي با توجه به نكات ايمني 324
فصل21 ماشين كم كن مته‌اي 331
21.1 ماشين كم‌كن مته‌اي 331
21.2 قسمتهاي مختلف ماشين كم‌كن مته‌اي 333
21.3 مته‌هاي ماشين كم‌كن مته‌اي 336
21.4 تسمه‌هاي انتقال نيرو 336
21.5 نكات ايمني ضمن كام‌كني 337
21.6 كم (كام) كندن با ماشين كم‌كن مته‌اي 338
21.7 معايب احتمالي در حين كم‌كني 339
21.8 سرويس و نگهداري ماشين مته كم‌كني ضمن رعايت نكات ايمني 340
فصل22 ماشين اره گرد ميزي 343
22.1 ماشين اره‌گرد ميزي 344
22.2 قسمتهاي مختلف ماشين اره‌گرد ميزي 345
22.3 تيغه اره‌گرد 349
22.4 آماده كردن قطعه‌كار براي برش 355
22.5 تنظيم ماشين اره گرد ميزي (مجمعه‌اي) و دوركن 355
22.6 راه‌اندازي ماشين به‌منظور برش‌كاري 357
22.7 برش‌كاري با ماشين اره‌گرد ميزي 358
22.8 انتقال نيرو در ماشين اره‌گرد ميزي 363
22.9 نكات حفاظتي و ايمني هنگام كار با ماشين اره‌گرد ميزي 364
22.10 نگهداري و سرويس ماشين اره گرد ميزي 374
فصل23 ماشين اره گرد كشويي(راديال) 381
23.1 ماشين اره‌گرد راديال 382
23.2 قسمتهاي مختلف ماشين اره‌گرد راديال 384
23.3 نكات ايمني ضمن برش‌كاري با ماشين اره‌گرد راديال 387
23.4 برش‌كاري با ماشين اره‌گرد راديال (كشويي) 389
23.5 سرويس و نگهداري ماشين اره‌گرد راديال (كشويي) 392
فصل24 ماشين فرز ميزي 397
24.1 ماشين فرز ميزي 398
24.2 قسمتهاي مختلف ماشين فرز ميزي 399
24.3 كاربرد‌هاي ماشين فرز ميزي 404
24.4 حفاظت و ايمني در هنگام كار با ماشين فرز ميزي 409
24.5 سرويس و نگهداري ماشين فرز ميزي 412
فصل25 فرم دادن چوب با ماشين خراطي 415
25.1 ماشين خراطي 416
25.2 انواع ماشين‌هاي خراطي 416
25.3 قسمتهاي اصلي ماشين خراطي پايه‌دار 419
25.4 ابزار اندازهگيري و علامت‌گذاري در خراطي چوب 421
25.5 مغارهاي خراطي دستي 421
25.6 نكات حفاظتي و ايمني هنگام كار با ماشين خراطي 423
25.7 مراحل خراطي چوب 424
25.8 خراطي با صفحه كله‌اي خارجي (كف‌تراش) 427
25.9 سرويس و نگهداري ماشين خراطي 427
فصل26 ماشين پرس گرم و هيدروليك 429
26.1 ماشين پرس گرم هيدروليك 430
26.2 قسمتهاي مختلف ماشين پرس گرم هيدروليك 431
26.3 مراحل كار با ماشين پرس 434
26.4 كنترل مرغوبيت قطعات پرس‌شده 440
26.5 معايب ناشي از روكش‌كاري با پرس گرم 441
26.6 برطرف‌كردن اضافات لبه روكش‌ها 442
26.7 حفاظت و ايمني هنگام كار با پرس گرم هيدروليك 442
26.8 سرويس و نگهداري ماشين پرس گرم هيدروليك 444
فصل27 ماشين‌هاي CNC 447
27.1 ماشين‌هاي CNC 448
27.2 ماشين‌هاي CNCبرش 452
منابع 463
