مقدمه

مدیریت بحران و اضطرار از شاخه¬های علم مدیریت است که توجه آن بخش از مدیران سازمان را که در اندیشه به¬وجود آوردن سازمانی کارآمد در مواقع بحرانی و غیر عادی می¬باشند را به¬خود جلب کرده است. قابلیت¬های یک مدیر توانمند زمانی خود را بیشتر نمایان می¬کند که در زمان بحرانی و غیرعادی سازمان خود را به-خوبی مدیریت و راهبری نماید و از اینکه سازمان در چالش¬های اساسی واراد شود جلوگیری کند. امروز مدیران سازمان می¬بایست در اندیشه شرایط و موقعیت¬های خاص و غیرعادی هم باشند زیرا بسیار ساده لوحانه است اگر فرض شود که اوضاع همیشه آرام است و مطابق میلمان پیش می¬رود. مدیر بحران می¬بایست فردی باشد با قابلیت¬های خاص، که در شرایط ویژه بتواند تصمیمات سریع، زیرکانه، مدبرانه و عملیاتی بگیرد شاید مدیر بحران همان مدیر سازمان باشد اما لزومی ندارد. آنچه مشخص و اثبات شده است این می¬باشد که سازمان¬ها بیشترین آسیب¬های مادی و معنوی را در زمان بحران¬ها به¬خود دیده¬اند و همچنین سازمان¬هایی هم وجود داشتند که با مدیریت صحیح و منطقی بحران، به¬منافع مادی و معنوی خوبی هم دست یافته¬اند. بحران همان ریسک به¬معرض ظهور یافته¬ است پس با شناسایی و آنالیز دقیق ریسک¬های مثبت و منفی که در یک سازمان محتمل است می¬توانیم بحران¬های احتمالی را پیش¬بینی نمود. لذا می¬بایست از تیم¬های متخصص در زمینه آنالیز و ارزیابی ریسک، جهت بهره¬مندی از پژوهش و تحقیقات ایشان در زمینه¬ی بررسی و تحلیل ریسک سازمان بهره¬مند شد. زیرا از این طریق می¬توان، بسیاری از ریشه¬های بحران را شناسایی و از میان برداشت و یا اثرات آن¬را کاهش دهیم.
در خاتمه از استاتید محترم، دانشجویان و کلیه مخاطبین که این نوشتار را مطالعه می¬فرمایند تقاضا داریم که اینجانبان حقیر را از نظرات و دیدگاه¬های گوهربار خویش محروم نفرمایند و مطالب را به¬آدرس پست الکترونیک modiriat-bohran@gmail.com ارسال نمایند.

غلامرضا حسینعلی بیگی - حامد آزاد
 

فهرست مطالب


فصل 1 مبانی مدیریت بحران و اضطرار 1

1.1 اضطرار چیست، بحران چیست؟ 2
1.2 مدیریت بحران و اضطرار چیست؟ 4
1.3 اهمیت مدیریت بحران و اضطرار در چیست؟ 4
1.4 تاریخچه مدیریت بحران در ایران 6
1.5 واکنش در برابر بحران و اضطرار 7



فصل 2 شناخت انواع و سطوح بحران 9

2.1 کلیات 10
2.2 انواع بحران‌ها و اضطرارهای شناخته‌شده (انواع حادثه¬ها) 11
2.3 انواع و سطوح بحران (Emergency Level) 11



فصل 3 فرآیندهای مدیریت بحران و اضطرار 15

3.1 کلیات 16
3.2 فرایند مدیریت بحران و اضطرار 16
3.3 برنامه‌ریزی (عملیاتی و ارتباطی) 24


فصل 4 طرح مدیریت بحران و اضطرار 27

4.1 طرح مدیریت بحران و اضطرار 28
4.2 تیم مدیریت بحران، گروه سیاست‌گذاری 28
4.3 مرکز مشترک اطلاعات (JIC) 29
4.4 تیم مدیریت بحران، فرماندهی گروه عملیات 29
4.5 تیم مدیریت بحران، عضویت و مسئولیت‌ها گروه عملیات 29
4.6 برنامه‌ی مدیریت بحران، تصویر کلی عملیات 32


فصل 5 چهارچوب رهبری برای مدیریت بحران 33

5.1 چهارچوب رهبری برای مدیریت بحران 34
5.2 چهارچوب واکنش برای مدیریت بحران 35


فصل 6 برنامه‌ریز ارتباطات 39

6.1 طرح ارتباطات 41
6.2 سخنگو
6.3 ارتباطات رسانه‌ای


فصل 7 ارزیابی سطح آمادگی 55

7.1 کلیات 56
7.2 ارزیابی عملی آمادگی سازمان 56
7.3 اهداف مانور 57
7.4 انواع مانورها 58
7.5 پرسش‌نامه‌ی آمادگی سازمانی 61


منابع و مراجع
فهرست الفبایی