درباره ی کتاب
این کتاب شامل مباحثی پیرامون ارتباط و تعامل بین رشته حقوق و فناوری اطلاعات با رویکرد تجارت الکترونیک است. محتوای کتاب با بخری از دروس مهندسی فناوری اطلاعات دانشگاه جامع، همپوشانی دارد و میتواند مورد استفاده دانش پژوهان رشته های مهندسی کامپیوتر، مدیریت، حقوق و دیگر علاقه مندان به حوزه های فناوری اطلاعات و همچنین افرادی که مطالعات و تحقیقات میان رشته ای انجام می دهند، قرار گیرد.
مقدمه ناشر
خط مشی کیفیت انتشارات مؤسسه فرهنگی هنری دیباگران تهران در عرضه کتابهایی است که بتواند
خواستههای به روز جامعه فرهنگی و علمی کشور را تا حد امکان پوشش دهد
حمد و سپاس ایزد منان را که با الطاف بیکران خود این توفیق را به ما ارزانی داشت تا بتوانیم در راه ارتقای دانش عمومی و فرهنگ این مرز و بوم در زمینه چاپ و نشر کتب علمی دانشگاهی, علوم پایه و به ویژه علوم کامپیوتر و انفورماتیک گامهایی هر چند کوچک برداشته و در انجام رسالتی که بر عهده داریم، مؤثر واقع شویم. گستردگی علوم و توسعه روزافزون آن، شرایطی را به وجود آورده که هر روز شاهد تحولات اساسی چشمگیری در سطح جهان هستیم. این گسترش و توسعه نیاز به منابع مختلف از جمله کتاب را به عنوان قدیمیترین و راحتترین راه دستیابی به اطلاعات و اطلاعرسانی، بیش از پیش روشن مینماید. در این راستا، واحد انتشارات مؤسسه فرهنگی هنری دیباگران تهران با همکاری جمعی از اساتید، مؤلفان، مترجمان، متخصصان، پژوهشگران، محققان و نیز پرسنل ورزیده و ماهر در زمینه امور نشر درصدد هستند تا با تلاشهای مستمر خود برای رفع کمبودها و نیازهای موجود، منابعی پربار، معتبر و با کیفیت مناسب در اختیار علاقهمندان قرار دهند.
کتابی که در دست دارید با همت " جناب آقای حمید دوستمحمدیان و سرکار خانم منصوره ملایی "و تلاش جمعی از همکاران انتشارات میسر گشته که شایسته است از یکایک این گرامیان تشکر و قدردانی کنیم.
ویرایش و صفحهآرایی کامپیوتری: مهسا کوراولی و معصومه گنجیپور
ویراستاری: فاطمه پورعبدل
طراح جلد: مینا دیدهبان
ناظر چاپ:
در خاتمه ضمن سپاسگزاری از شما دانشپژوه گرامی درخواست مینماید با مراجعه به آدرس dibagaran.mft.info (ارتباط با مشتری) فرم نظرسنجی را برای کتابی که در دست دارید تکمیل و ارسال نموده، انتشارات دیباگران تهران را که جلب رضایت و وفاداری مشتریان را هدف خود میداند، یاری فرمایید.
امیدواریم همواره بهتر از گذشته خدمات و محصولات خود را تقدیم حضورتان نماییم.
مدیر انتشارات
مؤسسه فرهنگی هنری دیباگران تهران
publishing@mftmail.com
مقدمه مؤلفان
رشد روز افزون زندگی بشر در مسیر خود با عصر فناوری اطلاعات مواجه شده است و فناوری اطلاعات تمام فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و علمی بشر را تحت تأثیر خود قرار داده است و به طور بنیادین جوامع را دستخوش تغییر و تحول کرده است. علم حقوق نیز به عنوان شاخهای از علوم اجتماعی که تنظیم روابط انسانها را در چارچوب حیات جمعی به عهده دارد، عمیقاً تحت تأثیر انقلاب فناوری اطلاعات قرار گرفته است. بیشک در تصادم این رشته علمی که یکی سنتی و مربوط به واقعیات ملموس است و دیگری جدید و مربوط به فضای مجازی و اعتباری است، مسائل بیشمار پدیدار میگردند. مسائل جدیدی که این فناوری در ارتباط با شاخههای مختلف رشته حقوق مطرح کرده، منجر به شکلگیری رشتهای نسبتاً جدید از حقوق به نام حقوق فناوری اطلاعات شده است. منظور از حقوق فناوری اطلاعات مجموعه قواعد و مقرراتی است که در محیط فناوری اطلاعات به تنظیم و کنترل روابط اشخاص (حقیقی و حقوقی) میپردازد که نیازمند بررسی علمی علمای حقوق و علمای حوزه فناوری اطلاعات میباشد تا استفاده از این تکنولوژی جهتدار و سودمند واقع شود و آسیبهای آن کنترل شود و به حداقل برسد. با توجه به پیشرفت تکنولوژی و اطلاعات، دنیای جدیدی به نام فضای سایبر وارد زندگی انسان شده است که مظاهری مانند تجارت الکترونیک، دادگاه الکترونیک، جرایم سایبری، زائیده این پدیده نوظهور میباشند، همچنین سرعت بخشی و تسهیل در امور و بی مرز بودن از ویژگیهای این پدیده و جرمزا بودن هم از تبعات آن میباشد. بنابراین نیاز به یاری علم حقوق در کنترل و تحدید این رویکرد جدید، بس شدید و ضروری است.
کتاب حاضر در واقع پژوهشی بوده که توسط اینجانبان فراهم شده است و سعی بر آن شد تا با تصحیح و کامل کردن مطالب، آن را به صورت کتاب در اختیار خوانندگان گرامی قرار دهیم. بدیهی است نظرات و پیشنهادات اهل فن و خوانندگان عزیز همچون چراغی روشن نقایص و تاریکیهای این اثر را روشن ساخته و آن را در مسیر تکامل قرار خواهد داد.
حمید دوستمحمدیان
hdmohamadian@gmail.com
منصوره ملایی
M_molayi5769@yahoo.com
فهرست مطالب
مقدمه ناشر 7
مقدمه مؤلفان 8
پیشگفتار 9
فصل اول : واژهنامه
1-1 فناوری اطلاعات 13
2-1 علم حقوق 14
3-1 حقوق فناوری اطلاعات 15
4-1 تجارت الکترونیکی 15
5-1 پول الکترونیکی 16
6-1 پرداخت الکترونیک 16
7-1 بانکداری الکترونیک 16
8-1 تبادل الکترونیکی دادهها 16
9-1 جرایم کامپیوتری 17
10-1 امضای دیجیتال 17
11-1 مرکز صدور گواهی دیجیتال 17
فصل دوم: اصول و مبانی علم حقوق
1-2 معانی حقوق 18
2-2 رابطه حقوق با سایر قواعد اجتماعی 20
3-2 شاخههای حقوق 22
4-2 منابع حقوق 29
فصل سوم: فناوری اطلاعات
1-3 مؤلفههای فناوری اطلاعات 33
2-3 آشنایی با مفاهیم بنیادی فرایند فناوری اطلاعات و ارتباطات 38
3-3 کاربردهای فناوری اطلاعات 41
فصل چهارم: کسب و کار و تجارت
1-4 تعریف کسب و کار 57
2-4 ویژگیهای کسب و کار 58
3-4 اهداف کسب و کار 58
4-4 انواع کسب و کار 58
5-4 فعالیتهای کسب و کار 65
6-4 تجارت چیست؟ 67
فصل پنجم: کسب و کار و تجارت الکترونیک
1-5 تعریف تجارت الکترونیک 71
2-5 تاریخچه تجارت الکترونیک 74
3-5 چارچوب نظری تجارت الکترونیک 76
4-5 برخی از روشهای ایجاد یک تجارت الکترونیک 78
5-5 انواع سایتهای تجاری و خدماتی الکترونیکی 81
6-5 معرفی انواع کارتهای خرید و اعتباری 82
7-5 بعضی از نیازهای تجارت الکترونیکی 84
8-5 جایگاه تجارت الکترونیک در ایران 85
9-5 منافع و مزایای تجارت الکترونیک 85
10-5 موانع و چالشهای تجارت الکترونیک در ایران 88
فصل ششم: حقوق فناوری اطلاعات
1-6 قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرمافزارهای رایانهای 91
2-6 لایحه مجازات جرایم رایانهای 93
3-6 قانون جرایم رایانهای 111
4-6 لایحه آزادی اطلاعات 124
5-6 مقررات و ضوابط شبکههای اطلاعرسانی رایانهای 140
فصل هفتم: جرایم الکترونیکی
1-7 مقدمه 149
2-7 تعریف جرایم الکترونیکی 151
3-7 تاریخچه جرایم الکترونیکی 153
4-7 جرم رایانهای (اینترنتی) چیست؟ 155
5-7 انواع جرایم رایانهای 156
6-7 تقسیم بندی کلی جرایم کامپیوتری 158
7-7 جرایم اینترنتی از نظر نوع تأثیر 171
8-7 لزوم وجود قانون جرایم رایانهای (اینترنتی) 175
9-7 سازمانهای بینالمللی فعال در زمینه جرایم الکترونیکی 176
10-7 نمونههایی از تحقیقات صورت گرفته راجع به جرایم اینترنتی 177
11-7 آمار واقعی جرایم رایانهای 178
12-7 مردان، ۹۵ درصد متهمان فضای سایبر 179
13-7 جرایم رایانهای چگونه کشف میشوند؟ 180
14-7 نحوه رسیدگی به جرایم رایانهای 180
15-7 گزارش بینالمللی جرایم سایبر 182
فصل هشتم: کاربرد فناوری اطلاعات در حقوق
1-8 ادله الکترونیک 185
2-8 قوانین الکترونیک 187
3-8 نظارت و بازرسی الکترونیک 188
4-8 دادگاه الکترونیک 191
فصل نهم: امضا و گواهی الکترونیکی
1-9 مفهوم امضا 201
2-9 مروری بر گواهی دیجیتال 208
3-9 گواهی SSL 213
فصل دهم: حقوق تجارت الکترونیک
1-10 منابع حقوق تجارت الکترونیک 217
2-10 تعریف قراردادهای الکترونیکی 218
3-10 پرداخت الکترونیکی 224
4-10 حقوق تجارت الکترونیک 231
5-10 قانون تجارت الکترونیک 238
فصل یازدهم: چالشها و کاربردها
1-11 چالشها و پیشنهادات 255
فصل دوازدهم: نتیجهگیری و خلاصه
1-12 نتیجهگیری 259
2-12 خلاصه 267
فهرست منابع 269